HƯỚNG DẪN Cách phân tích bài thơ Thuật Hoài của Phạm Ngũ Lão [HAY NHẤT]

Phân tích bài thơ Thuật Hoài của Phạm Ngũ Lão để thấy tác giả đã gửi gắm niềm tự hào dân tộc bản địa cùng với khát vọng giành chiến thắng đánh đuổi giặc thù. Gần đó, phân tích bài thơ Thuật hoài cũng giúp ta thấy được vẻ đẹp tràn đầy sức sống và oai hùng của đấng nam nhi…Trong nội dung nội dung bài viết sau này, hãy cùng Bankstore tìm hiểu và phân tích bài thơ Thuật hoài.

Mở bài: “Phạm Ngũ Lão là người trong sáng, cứng rắn, hùng vĩ, thanh liêm, có phong độ như kẻ sĩ quân tử đời Tây Hán, thật không phải người tầm thường có thể theo kịp được. Bởi vì nhà Trần đãi ngộ sĩ phu rộng rãi mà không gò bó, hoà nhã mà có lễ độ, cho nên nhân vật trong một thời có khí tự lập, hào hiệp cao siêu, vững vàng vượt ra ngoài thói thường, làm rạng rỡ trong sử sách, trên không hổ với trời, dưới không thẹn dưới đất”.

Bạn đang xem: HƯỚNG DẪN Cách phân tích bài thơ Thuật Hoài của Phạm Ngũ Lão [HAY NHẤT]

Lê Quý Đôn từng nói như vậy khi nhận xét về Phạm Ngũ Lão. Không những thế, Phạm Ngũ Lão còn mang cả cái tâm cái tài của mình vào thơ văn. Trong hai sáng tác còn lưu hành của ông, không thể không kể tới bài thơ Thuật hoài.

“Hoành sóc giang sơn kháp kỉ thu,

Tam quân tì hổ khí thôn ngưu.

Nam nhi vị liễu công danh sự nghiệp trái

Tu thính nhân gian thuyết Vũ hầu.”

(Múa giáo non sông trải mấy thu,

Ba quân khí mạnh nuốt trôi trâu.

Sự nghiệp nam tử còn vương nợ,

Luống thẹn tai nghe chuyện Vũ hầu)

PHẠM MINH NHẬT – Bình giảng tác phẩm Tỏ lòng – Phạm Ngũ Lão – văn học lớp 10

PHẠM MINH NHẬT – Bình giảng tác phẩm Tỏ lòng – Phạm Ngũ Lão – văn học lớp 10

Thuật Hoài

hoành sóc giang sơn kháp kỉ thu

tam quân tì hổ khí thôn ngưu

nam nhi vị liễu công danh sự nghiệp trái

tu thính nhân gian thuyết Vũ Hầu

Dịch thơ

múa giáo non sông trải mấy thu

ba quân khí mạnh nuốt trôi trâu

công danh sự nghiệp nam tử còn vương nợ

luống thẹn tai nghe truyện Vũ Hầu

===============

Phạm Minh Nhật

Thầy Nhật Dạy Văn – Anh Tũn Dạy Văn

► FB: https://www.facebook.com/thaynhat.dayvan

► Page: https://www.facebook.com/thaytun.teacher

► Youtube: https://www.youtube.com/c/phamminhnha…

► Instagram: https://www.instagram.com/minhnhat.191

► Website: https://www.thaynhatdayvan.com

► Website học trực tuyến: http://www.hoconline.thaynhatdayvan.com

Những nét chính về Phạm Ngũ Lão và Thuật hoài

Trước lúc tìm hiểu và phân tích bài thơ Thuật hoài, ta cần nắm được đôi nét về tác giả Phạm Ngũ Lão cũng như bài thơ Thuật hoài.

Đôi nét về Phạm Ngũ Lão

Xem thêm : Gentle yoga là gì? Định nghĩa và lợi ích của Gentle yoga

Phạm Ngũ Lão là một danh tướng đời Trần. Phạm Ngũ Lão sinh vào năm 1255 mất năm 1320, người làng Phù Đổng, huyện Đường Hào, là con rể của Hưng Đạo vương Trần Quốc Tuấn. Ông là người dân có công lớn trong hai cuộc kháng chiến chống quân Nguyên- Mông.

Phạm Ngũ Lão là người dân có khí tiết, có tài năng (văn võ toàn tài), được nhân dân kính trọng, được vua Trần nể phục, tin dụng. Tương truyền, khi Trần Quốc Tuấn đi qua, binh lính dẹp đường, Phạm Ngũ Lão vì mải bận tâm suy nghĩ mà bị giáo đâm vào đùi đến chảy máu ông cũng không biết. Đó cũng đây là duyên kỳ ngộ giữa Phạm Ngũ Lão và Trần Quốc Tuấn. Tác phẩm của ông không nhiều, chỉ còn sót lại 2 bài thơ Thuật Hoài và Văn Thượng tướng quốc công Hưng Đạo Đại Vương.

Giới thiệu tác phẩm Thuật hoài

Khi phân tích bài thơ Thuật Hoài của Phạm Ngũ Lão, ta cần tìm hiểu về hoàn cảnh ra đời của tác phẩm. Bài thơ Thuật hoài ước đoán ra đời trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên- Mông lần 2. Bài thơ được tuân theo thể thất ngôn tứ tuyệt Đường luật. Nhan đề bài thơ chỉ gồm 2 từ nhưng đã thâu tóm được mạch cảm xúc của bài thơ. Thuật nghĩa là nói, kể, bảy tỏ. Hoài là nỗi lòng. “Thuật hoài” mang ý nghĩa là giãi bày nỗi lòng.

Bài thơ mang đúng tinh thần thơ văn trung đại “Thi dĩ ngôn chí văn dĩ tải đạo”. Chủ thể trữ tình của bài thơ đây là một vị tướng. Nỗi lòng của một vị tướng luôn hướng về đất nước. Vì vậy, ngay từ nhan đề đã phần nào gợi mở nội dung bài thơ.

Phân tích bài thơ Thuật Hoài của Phạm Ngũ Lão

Khi tìm hiểu và phân tích bài thơ Thuật Hoài, ta cần cảm nhận về hình tượng trang nam nhi nhà Trần, sức mạnh mẽ của quân đội nhà Trần cùng với những nỗi niềm của nhà thơ.

Cảm nhận hình tượng trang nam nhi nhà Trần trong Thuật hoài

Hoành sóc giang sơn kháp kỷ thu

(Múa giáo non sông trải mấy thu)

Khi phân tích bài thơ Thuật hoài, người đọc nhận thấy ngay từ những câu thơ mở đầu, tác giả đã cho thấy tầm vóc người anh hùng hiện ra qua hành động “hoành sóc”. Hành động “Hoành sóc” mang ý nghĩa cầm ngang ngọn gió. Đó là tư thế phòng thủ, hiên ngang, vững chãi sẵn sàng bảo vệ tổ quốc. Đồng thời, còn gợi ra trách nhiệm của người làm trai thời loạn. Giang sơn đây là mục đích là vấn đề tựa để người anh hùng “hoành sóc”.

Hành động ấy xuất phát từ mục đích lớn lao bảo vệ đất nước không phải vì mục đích phô trương thanh thế. Nhưng bản dịch thơ đã dịch thoát nghĩa từ cầm ngang ngọn giáo chuyển thành “múa giáo”. Ở hình ảnh “Múa giáo”, phần nào gợi tính mềm mại uyển chuyển có tính phô trương không chuyển tải hết được tầm vóc người anh hùng. Hình ảnh “hoành sóc” ấy ta sẽ còn phát hiện trong hai dòng thơ của Đặng Trần Côn

Trịch li bôi hề vũ Long Tuyền

Hoành chinh sóc hề chỉ hổ huyệt

(Chinh phụ ngâm – Đặng Trần Côn)

Và để xứng tầm với những người anh hùng, thời gian và không gian cũng được đo bằng chiều kích của vũ trụ. Toàn cảnh không gian thời gian kỳ vĩ. Không gian như mở rộng theo chiều dài của núi sông và phải chăng đó cũng đây là chiều dài của ngọn giáo. Thời gian “kháp kỷ thu” trải dài cùng năm tháng đã qua mấy thu. Đó cũng đây là khoảng tầm thời gian người anh hùng hết sức phụng sự cho đất nước.

Phân tích bài thơ Thuật hoài sẽ thấy con người hiện ra mang tầm vóc vũ trụ. Tư thế vừa hùng dũng, vĩ đại, lớn lao có thể sánh cùng đất trời vừa vững chãi, bền bỉ theo thời gian. Ngay từ câu mở đầu, hình ảnh con người hiện ra trong tư thế và tâm thế bảo vệ đất nước.

Phân tích bài thơ Thuật hoài để thấy hình tượng nam nhi thời Trần

Phân tích bài thơ Thuật hoài qua sức mạnh quân đội nhà Trần

Tam quân tì hổ khí thôn Ngưu

(Ba quân khí mạnh nuốt trôi trâu)

Tam quân mang ba quân gồm tiền quân, trung quân, hậu quân. Ở đây, đây là hình ảnh quân đội nhà Trần. Con người trung đại không quan tâm đến cái tôi member vị kỷ. Cái tôi ấy chỉ thực sự có ý nghĩa khi nó hòa vào cái ta chung rộng lớn của cộng đồng. Con người không tách rời khỏi tập thể và hết sức hoàn thành nhiệm vụ vì tập thể. Sức mạnh không chỉ tới từ một người mà tới từ hàng ngàn hàng vạn người.

Họ không chiến đấu chỉ vì mưu cầu danh lợi cho bản thân mình mà còn vì đất nước, vì nhân dân. Đó cũng đây là vẻ đẹp của thời đại “Đông A” hào sảng. Hình ảnh khí thế của quân đội cũng đây là của toàn thể dân tộc bản địa. Tam quân tì hổ (thẩm mỹ so sánh) kết phù hợp với thẩm mỹ tăng cấp (nuốt trôi trâu) thể hiện khí thế của quân đội nhà Trần. “Khí thôn ngưu” gợi hai cách hiểu. Khí thế mạnh có thể nuốt trôi trâu hay là khí thế mạnh lấn át cả sao Ngưu trên trời Hình ảnh “khí thôn ngưu ấy” ta cũng từng phát hiện trong

Tiểu nhi ngũ tuế khí thôn Ngưu

(Đỗ Phủ)

Miệng thòm thèm giương dạ nuốt trâu

Khí hăm hở dang tay bắt vượn

(Lê Thánh Tông)

Nhưng dù hiểu Theo phong cách nào đi nữa thì ta cũng cảm nhận được khí thế mạnh mẽ của quân đội nhà Trần. Khi phân tích bài thơ Thuật hoài, ta thấy hình ảnh người tráng sĩ lồng vào hình ảnh dân tộc bản địa hiện ra lớn lao, hùng dũng. Đó vừa là sản phẩm của thời đại vừa thể hiện sức mạnh mẽ của thời đại dân tộc bản địa. Bản dịch thơ đã đánh mất hình ảnh “tì hổ” phần nào làm giảm đi khí thế hiên ngang của quân đội nhà Trần.

Nỗi niềm của nhà thơ khi phân tích bài thơ Thuật hoài

Nam nhi vị liễu công danh sự nghiệp trái

Tu thính nhân gian thuyết Vũ hầu

(Sự nghiệp quân tử còn vương nợ

Luống thẹn tai nghe chuyện Vũ hầu)

Nam nhi là từ trang trọng dùng để làm chỉ những người dân quân tử. Đó là những con người dân có cốt cách, phẩm chất cao và đóng góp hết mình vì đất nước. Cái nợ công danh sự nghiệp được tác giả nói đến đây là một lẽ sống, quan điểm sống cao quý của con người trung đại. Lập công đây là một phương pháp để sẽ tăng thêm phần cho đất nước.

Xem thêm : Hiện tượng Cực quang là gì? Nguyên nhân – Đặc điểm và Tính chất của hiện tượng Cực quang

Lập danh đây là để lại tiếng thơm muôn đời. Xem công danh sự nghiệp đây là cái nợ không vì gánh nặng áp lực của hai chữ công danh sự nghiệp mà vì xem công danh sự nghiệp ấy là nghĩa vụ trách nhiệm của con người. “Tu thân tề gia trị quốc bình thiên hạ” đây là bổn phận của kẻ nam nhi. Bổn phận ấy thì không thể nào đong đếm hay cụ thể hóa. Trong ca dao, người dân đã và đang từng nhắc nhở kẻ làm trai

Làm trai cho đáng nên trai

Phú Xuân đã trải, Đồng Nai cũng từng.

(Ca dao)

Trong thơ văn trung đại, chí làm trai trở thành một đề tài quen thuộc. Phan Bội Châu cũng từng viết:

Làm trai phải lạ ở trên đời

Há để càn khôn tự chuyển dời?

(Lưu biệt khi xuất dương)

Hay Nguyễn Công Trứ với:

Đã mang tiếng trong trời đất

Phải có danh gì với núi sông.

Khi phân tích bài thơ Thuật hoài, ta thấy cái nợ mà Nguyễn Công Trứ nhắc đến là cái nợ cầm thư của thời bình. Còn cái nợ của Phạm Ngũ Lão nói đến là chí làm trai thời loạn. Đặt trong toàn cảnh thời đại ta càng hiểu thêm về lẽ sống cao đẹp này. Khi đất nước có cuộc chiến tranh, kẻ làm trai nguyện đóng góp hết sức mình để bảo vệ đất nước.

Khi đất nước hòa bình, kẻ làm trai phải đóng góp tất cả mọi mưu trí sách lược để bảo vệ nền thái bình thịnh trị và cũng là để bảo vệ cuộc sống ấm êm của nhân dân “dành còn để trợ dân cày”. Tinh thần của người anh hùng có hùng tâm tráng chí, có nhân cách cao quý – “tận trung báo quốc”. Đây là lẽ sống lớn của con người thời đại Đông A.

Vũ Hầu – Gia Cát Lượng Khổng Minh là một nhà quân sự chiến lược đại tài, tuyệt trí đại thần tận trung tận lực với việc nghiệp của nhà Thục Hán. Đặt trong thế đối sánh tương quan bản thân thi nhân với Vũ Hầu, Phạm Ngũ Lão cảm thấy “thẹn”. Khi phân tích bài thơ Thuật hoài, ta thấy thẹn ở đây không phải là cái thẹn thùng xấu hổ của những con người chưa làm điều tốt khi soi chiếu với những người khác. Mà thẹn ở đây bởi lẽ chưa tồn tại tài mưu lược như Vũ Hầu cũng như chưa trả hết nợ công danh sự nghiệp, chưa sẽ tăng thêm phần được nhiều.

Phải chăng Phạm Ngũ Lão chưa sẽ tăng thêm phần gì cho đất nước, phải chăng ông là một người “tài hèn sức mọn” trước công cuộc lớn lao của đất nước? Nhìn vào lịch sử dân tộc, ta sẽ thấy Phạm Ngũ Lão là một vị tướng tài năng có công rất lớn trong cuộc kháng chiến chống quân Mông Nguyên xâm lược. Đương thời danh tiếng của ông chỉ xếp sau Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn. Một người như vậy vẫn còn cảm thấy thẹn vì chưa đóng góp nhiều cho đất nước. Đây đây là cái thẹn của một nhân cách cao quý. Nỗi thẹn ấy cũng đây là nỗi thẹn của Lục Du, nhân vật lịch sử dân tộc thời Nam Tống

Mấy năm ốm yếu nghỉ nằm nhà

Kiếm củi, chăn trâu, khách ghé thăm

Lẽ phải tìm trong trang sách chép

Lời ngay từ chỗ ngõ làng ra

Riêng lo thế giặc lòng thêm xót

Mong trả ơn đời lệ ứa sa

Chút lộc chẳng mang còn biết thế

Lắng nghe luống những thẹn cho ta

(Chí quý)

Hai bài thơ là việc gặp gỡ giữa hai tâm hồn nặng lòng với dân với nước. Đó là việc khiêm tốn, khiêm nhường, tích cực học hỏi, noi gương. Và cũng thể hiện được khát vọng muốn sẽ tăng thêm phần, đóng góp nhiều hơn cho đất nước của Phạm Ngũ Lão. Nỗi niềm với dân với nước cứ mãi canh cánh trong tim buộc người anh hùng phải hành động. Càng ý nghĩa hơn khi vấn đề đó xuất phát từ sự tự nguyện gắn bó với cuộc đời. Vẻ đẹp tâm hồn, nhân cách, khát vọng của người anh hùng thời Trần thật đáng quý, đáng trân trọng biết bao.

Nhận xét về tác phẩm khi phân tích bài thơ Thuật hoài

Phân tích bài thơ Thuật hoài, ta nhận thấy hình ảnh nam nhi đời Trần mang vẻ đẹp của một tâm hồn lý tưởng có hoài bão cao đẹp. Nét độc đáo của bài thơ không chỉ nằm ở hình ảnh hùng tráng của thời đại mà còn nằm ở những nét lãng mạn cao quý trong tâm tư. Khí thế hào hùng của một thời đại và hoài bão lớn lao của con người dân có sức mạnh, có lí tưởng và nhân cách cao quý được thể hiện thành công qua việc sử dụng phép so sánh, văn pháp khoa trương, phóng đại.

Cách thể hiện của Phạm Ngũ Lão thật khéo léo, chân thực mà thâm thúy. Tìm hiểu và phân tích bài thơ Thuật hoài, ta nhận ra nhân vật không trực tiếp xuất hiện nhưng vẫn hiện lên thật đẹp lớn lao cả về tầm vóc và tâm thế. Nói về chí hướng nhưng đó không chỉ là những lời nói hoa mỹ sáo rỗng cũng không là những lời nói suông mà nó được gắn liền với hành động cụ thể thiết thực cho đất nước. Không giáo điều, khô khan bởi vì nó thấm đẫm nỗi lòng của thi nhân.

Kết bài: Phân tích bài thơ Thuật hoài, người đọc càng thêm hiểu về tinh thần con người của tất cả một thời đại. Ta cảm thấy được sức mạnh phi thường và vẻ đẹp cao quý của non sông, thấy được hùng khí của ba quân dũng mãnh sẵn sàng chiến đấu và chiến thắng. Chính vì lẽ này mà công danh sự nghiệp, nợ tang bồng mang vẻ đẹp của lối sống tích cực. Tuổi trẻ hôm nay cũng phải phải lấy đó làm “gương báu răn mình”, sống có trách nhiệm hơn với cuộc đời, với non sông gấm vóc. Tính đến thời điểm hiện tại, dù trải qua bao vùi lấp của thời gian, bài thơ vẫn mãi giữ nguyên tính thời sự.

Dàn ý phân tích bài thơ Thuật hoài của Phạm Ngũ Lão

Nhằm giúp các bạn nắm được những ý chính trong nội dung bài viết trên, sau này Bankstore sẽ khái quát để lập dàn ý phân tích bài thơ Thuật hoài của Phạm Ngũ Lão.

Mở bài phân tích bài thơ Thuật hoài

• Đôi nét về tác giả Phạm Ngũ Lão cùng tác phẩm Thuật hoài.
• Tóm tắt những nét chính về nội dung và ý nghĩa của bài thơ.

Thân bài phân tích bài thơ Thuật hoài

• Phân tích chí khí anh hùng của trang nam nhi nhà Trần.
• Cảm nhận sức mạnh nhà Trần khi phân tích bài thơ Thuật hoài.
• Tìm hiểu những nỗi niềm của nhà thơ trong tác phẩm Thuật hoài.

Kết bài phân tích bài thơ Thuật hoài

• Tóm lại giá trị của tác phẩm về nội dung và thẩm mỹ.
• Mở rộng qua việc liên hệ một số tác phẩm cùng chủ đề, ví dụ Cảm hoài hay Tụng giá hoàn kinh sư…

Như vậy, khi cảm nhận và phân tích bài thơ Thuật hoài của Phạm Ngũ Lão, người đọc đã thấy được hào khí chiến đấu không chỉ của người nam nhi thời Trần mà của biết bao thế hệ đi trước. Có thể thấy, những khát vọng sẽ tăng thêm phần được tác giả gửi gắm đã trở thành bài học kinh nghiệm thâm thúy cho muôn đời. Chính vì thế, tác phẩm Thuật hoài đã mang ý nghĩa giáo dục tư tưởng một cách đầy thâm thúy về nhân sinh quan cũng như lối sống tích cực luôn cần sẽ tăng thêm phần với mỗi người. Hy vọng với nội dung bài viết về chủ đề phân tích bài thơ Thuật hoài của Phạm Ngũ Lão, đã cung cấp cho bạn những kiến thức hữu ích phục vụ học tập. Chúc bạn luôn học tốt!

Xem thêm:

• Phân tích nhân vật An Dương Vương – Top nội dung bài viết HAY NHẤT!
• Phân tích Độc Tiểu Thanh Kí của Nguyễn Du – Ngữ Văn lớp 10
• Thân phận người phụ nữ trong xã hội phong kiến qua một số tác phẩm
• Phân tích nhân vật Đăm Săn trong đoạn trích chiến thắng Mtao-Mxây

Nguồn: https://bankstore.vn
Danh mục: Giáo Dục