HƯỚNG DẪN Phân tích 2 khổ thơ đầu bài Tràng giang của Huy Cận – Ngữ Văn 11

Phân tích 2 khổ thơ đầu bài Tràng giang, ta thấy vẻ đẹp của không gian rợn ngợp hòa quyện với nỗi sầu trải dài vô tận của thi nhân cùng với những nỗi niềm chất chứa đong đầy nơi trái tim của người thi sĩ. Trong nội dung bài viết sau đây, hãy cùng Bankstore tìm hiểu, cảm nhận và phân tích 2 khổ thơ đầu bài Tràng giang.

Mở bài: Trào lưu Thơ mới đã lưu lại một giai đoạn đầy chuyển biến của thi ca. Đó là thời kỳ nở rộ của nhiều tài năng văn học. Bên cạnh Thế Lữ – người tiên phong, Xuân Diệu – “nhà thơ tiên tiến nhất trong các nhà thơ mới”, người ta còn nhớ đến Huy Cận – “một hồn thơ ảo não” (Hoài Thanh). Huy Cận đã đóng góp vào thơ ca một mối sầu nhân thế, một chiếc tôi cô đơn, buồn bã trước dòng đời. Với việc pha trộn giữa cổ điển và tân tiến, ông gửi gắm nỗi niềm ấy trong nhiều bài thơ, trong số đó phải nhắc đến “Tràng giang”. Có hai điều đọng lại sau thời điểm đọc xong bài thơ này là không gian vô tận của ngoại cảnh và nỗi buồn. Nhưng vượt lên trên hết, văn pháp đặc trưng và nhuần nhuyễn giữa chất cổ điển và tân tiến đã vẽ nên một bức tranh thiên nhiên thật tươi đẹp, thể hiện rất rõ ràng trong hai khổ thơ đầu của tác phẩm.

Bạn đang xem: HƯỚNG DẪN Phân tích 2 khổ thơ đầu bài Tràng giang của Huy Cận – Ngữ Văn 11

Ngữ văn 11: Tràng giang của Huy Cận | HỌC247

Phần 1: TÁC GIẢ HUY CẬN

1. Giới thiệu sơ lược tác giả Huy Cận [02:17]

Phần 2: BÀI THƠ TRÀNG GIANG

1. Tìm hiểu chung bài thơ Tràng giang [08:36]

2. Nhan đề và lời đề từ [17:13]

3. Đoạn 1: Sóng gợn tràng giang…lạc mấy dòng [25:28]

4. Đoạn 2: Lơ thơ cồn nhỏ…bến cô liêu [43:51]

5. Đoạn 3: Bèo dạt về đâu…tiếp bãi vàng [01:01:12]

6. Đoạn 4: Lớp lớp mây cao…cũng nhớ nhà [01:16:01]

Phần 3: TỔNG KẾT

1. Giá trị nội dung, tư tưởng toàn bài thơ [01:31:47]

Cảm ơn các em đã theo dõi video bài giảng Tràng giang – Huy Cận của cô Phan Thị Mỹ Huệ trên kênh HỌC247 trung học phổ thông. Nội dung bài giảng sẽ giúp các em cảm nhận được nỗi buồn cô đơn trước vũ trụ rộng lớn, nỗi sầu nhân thế, niềm khao khát hòa nhập với cuộc đời và tình cảm khi đối chiếu với quê nhà đất nước của Huy Cận. Đồng thời giúp các me thấy được sắc tố cổ điển trong một bài thơ mới.

👉 Đăng kí học miễn phí tại: https://goo.gl/n6GJ6A

👉 LIKE và SHARE các bài giảng để bạn bè cùng vào học tập nhé!

👉 Xem soạn bài Tràng giang tại: https://goo.gl/qdAogm

— Theo dõi HỌC247 trên MXH —

+ Facebook: https://goo.gl/DA4RDi

+ Youtube: https://goo.gl/n6GJ6A

+ Website học tập: hoc247.vn và hoc247.net

— Xem video bài giảng kế tiếp —

“Luyện thi trung học phổ thông QG môn Ngữ Văn – Cô Phan Thị Mỹ Huệ | HỌC247: https://goo.gl/f8rbeQ

“Bài Đây thôn Vĩ Dạ của Hàn Mặc Tử” https://goo.gl/n6GJ6A

Mong được sát cánh cùng các em học sinh

Trân trọng!

—————————————-

© Copyright by HỌC247 trung học phổ thông ❌ Do not Reup ❌

Giới thiệu về tác giả Huy Cận và tác phẩm Tràng Giang

Trước lúc đi vào cảm nhận tác phẩm cũng như phân tích 2 khổ thơ đầu bài Tràng giang, ta cần nắm được những nét chính về tác giả cũng như tác phẩm.

Xem thêm : Quá trình hình thành và hoạt động của An Nam Cộng Sản Đảng

Huy Cận (1919 – 2005) tên khai sinh là Cù Huy Cận, quê ở tỉnh TP. Hà Tĩnh. Thuở nhỏ, Huy Cận học ở quê, rồi vào Huế học đến hết trung học. Sau đó, Huy Cận ra Hà Nội Thủ Đô học và tích cực tham gia vào hoạt động của mặt trận Việt Minh.

Sau cách mệnh tháng Tám, ông liên tục tham gia cơ quan ban ngành cách mệnh, giữ nhiều trọng trách khác nhau. Huy Cận là một trong những gương mặt tiêu biểu của văn học Việt Nam tân tiến nói chung và là một trong những nhà thơ xuất sắc của trào lưu thơ mới.

Huy Cận vừa yêu thương thơ Đường vừa chịu nhiều tác động của văn học Pháp. Vì vậy, trong thơ ca của Huy Cận, ta phát giác một vẻ đẹp hài hòa giữa tân tiến và cổ điển. Một số tác phẩm tiêu biểu trước cách mệnh tháng tám có thể nhắc đến Lửa thiêng, Kinh cầu tự, Vũ trụ ca…. Trong số đó, tác phẩm đầu tay Lửa thiêng đã lưu lại sự nở rộ của một tài năng văn chương.

Bài thơ Tràng giang mang đậm dấu ấn riêng của Huy Cận. Vào một trong những buổi chiều ngày thu năm 1939, ông đứng ở bờ nam bến chèm. Bài thơ này được sáng tác trong nguồn cảm hứng của thi nhân trước dòng sông. Phân tích 2 khổ thơ đầu bài Tràng giang nói riêng hay toàn bộ tác phẩm nói chung, ta đều cảm nhận được cái tôi cô đơn lạc lõng với nỗi sầu vạn kỉ trước cảnh sông dài trời rộng của tác giả.

Chỉ với nhan đề và lời đề từ, tác giả đã thâu tóm trọn vẹn nội dung bài thơ. Nhan đề đã vẽ lên trước mắt một bức tranh thiên nhiên cổ kính, cổ điển với hai âm Hán – Việt vừa có ý nghĩa gợi mở, vừa tạo nên sự u buồn dai dẳng và nặng nề, cứ triền miên trong tâm thức của tác giả.

Tràng giang đọc chệch âm của “trường giang” là một từ Hán Việt ý chỉ dòng sông dài. Nhưng tác giả lại lấy “tràng giang” chứ không phải “trường giang” bởi vốn dĩ “trường giang” chỉ đơn thuần là sông dài nhưng “tràng giang” vừa nói dòng sông dài mênh mông, vừa nói lên tâm trạng, nỗi niềm của chính tác giả.

Khi phân tích 2 khổ thơ đầu bài Tràng giang, người đọc nhận thấy Huy Cận dường như muốn mở ra một không gian rộng lớn, mênh mông của dòng sông để đi sâu vào chiều dài, chiều sâu của lòng người. Đây là một dụng ý thẩm mỹ và nghệ thuật tuyệt vời mang đến cho những người đọc nhiều cảm xúc khác nhau. Vần “ang” đi liền với nhau làm cho dòng sông trong thơ bỗng trở nên dài rộng hơn, vĩnh hằng hơn trong tâm tưởng của người đọc.

Đó là dòng sông tự một thuở xa xưa nào đã từng chảy trên đất Việt qua nghìn năm lịch sử hào hùng, nghìn năm văn hiến. Lời đề từ cũng hé mở bao điều “Bâng khuâng trời rộng nhớ sông dài”. Một câu thơ thể hiện âm điệu chủ đạo của lời đề từ là việc nhẹ nhàng, buồn man mác, buồn len lỏi vào trong tâm hồn của con người. Phân tích 2 khổ thơ đầu bài Tràng giang, ta thấy đó là nỗi sầu vạn kỉ thấm sâu vào trong mạch cảm xúc của bài thơ này.

Phân tích 2 khổ thơ đầu bài Tràng giang của Huy Cận

Nỗi buồn của con người trước dòng sông mông mênh vắng lặng

Khổ đầu của bằng thơ, tác giả đã vẽ ra một không gian rộng lớn mênh mông của sóng nước. Mở rộng cùng không gian rộng lớn là việc mở rộng về cảm xúc con người.

“Sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp

Con thuyền xuôi mái nước song song

Thuyền về nước lại sầu trăm ngả

Củi một cành khô lạc mấy dòng”

Mở đầu bằng hình ảnh sông nước mênh mông của“sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp”. Tràng giang dài rộng đang trải ra từng đợt sóng điệp điệp không dứt. Động từ “gợn”: diễn tả làn sóng nhẹ nhàng có vẻ mong manh, mơ màng nhưng lại lan mãi không thôi. Nỗi buồn trải ra cùng các gợn sóng. Bao nhiêu gợn sóng là có bấy nhiêu nỗi buồn.

Từ “Điệp điệp” giàu giá trị vừa là hình ảnh vừa là tâm tư. “Điệp điệp” thường được dùng làm miêu tả hình ảnh của núi nhưng ở đây tác giả lại sử dụng để miêu tả nỗi buồn. Tác giả đã biến nỗi buồn từ một khái niệm trừu tượng thành hữu hình, nó vừa gợi từng đợt sóng chồng chất, tầng tầng lớp lớp, vừa diễn tả điệp điệp nỗi sầu.

Khi phân tích 2 khổ thơ đầu bài Tràng giang, ta thấy sóng gợn là sóng nhẹ lăn tăn xao động, gợi cảm giác những vòm sóng như đang lan ra, xô đuổi nhau kéo đến tận chân trời. Tràng giang gợi liên tưởng đến trường giang. Nhưng ở từ trường giang mới chỉ tạm ngừng ở việc diễn tả độ dài của dòng sông thì tràng giang mức độ rộng mở của không gian còn được mở rộng theo cả chiều rộng. Phân tích 2 khổ thơ đầu bài Tràng giang, ta thấy cả không gian rộng lớn như lan tỏa hòa vào nhau, chiều kích không gian được mở ở biên độ chất lượng cao của chiều rộng và chiều dài.

Đồng thời hai vần ang nối tiếp nhau tạo được âm hưởng về một dòng sông rộng lớn mông mênh giữa trời đất khiến ta liên tưởng đến dòng sông trong thơ ca cổ điển

“Cô phàm viễn ảnh bích không tận

Duy kiến trường giang thiên tế lưu”

(Hoàng Hạc lâu tống Mạnh Hạo Nhiên chi Quảng Lăng – Lý Bạch)

Từ láy điệp điệp thông thường điệp điệp được dùng làm chỉ vật chất hoặc hình ảnh cụ thể nhưng ở câu thơ này lại được sử dụng chỉ tâm trạng của thi nhân. Đó là nỗi buồn liên tiếp vô cùng vô tận khôn nguôi tạo dư ba cho lời thơ. Dòng sông lớn mang trong mình nỗi buồn lớn. Âm hưởng gợi lên cái bát ngát mênh mông có phần cổ kính gần với thơ xưa

“Bất tận trường giang cổn cổn lai”

(Đăng cao – Đỗ Phủ)

“Con thuyền xuôi mái nước song song

Thuyền về nước lại sầu trăm ngả”

Hình ảnh thuyền xuôi mái được đặt cạnh hình ảnh nước song song khiến cho con thuyền như đang buông xuôi mặc cho làn nước xô đẩy. Hay này cũng đây chính là số phận con người bất lực, buông xuôi mặc dòng đời ngược xuôi. Thuyền về nước lại: hai sự vật vốn gắn bó với nhau nhưng dặt trong tương quan dòng thơ như tách biệt với nhau.

Phân tích 2 khổ thơ đầu bài Tràng giang, người đọc cảm nhận được sầu trăm ngả là nỗi buồn vốn là một khái niệm trừu tượng chỉ cảm xúc tâm trạng con người nhưng trong kết hợp độc đáo “sầu trăm ngả” nỗi buồn như có hình có khối. Nỗi sầu trăm ngả ấy là của “thuyền về” hay của “nước lại”. Nghệ thuật và thẩm mỹ đối lập con thuyền – nước song song, thuyền về – nước lại: nhằm nhấn mạnh vấn đề sự đối lập giữa cái bé nhỏ và cái rộng lớn, ngược chiều chia cắt. Từ đó gợi dự cảm về một nỗi buồn chia tay.

Xem thêm : Bệnh viêm lộ tuyến cổ tử cung: Nguyên nhân – Biểu hiện và Cách điều trị

“Củi một cành khô lạc mấy dòng”

Để đã chiếm lĩnh dòng thơ này tác giả đã phải trải qua 7 lần sửa chữa. Thông thường để diễn tả số phận con người, thi nhân sẽ dùng hình ảnh cái bèo. Nhưng hình ảnh cái bèo chỉ tạm ngừng ở việc gợi lên một cuộc đời trôi nổi cập kênh vô định nhưng hình tượng cành củi ngoài những điều này còn gợi được sự khô héo, thiếu sức sống.

Cách sắp xếp ngược với trật tự ngữ pháp thông thường đã tiếp tục tăng thêm sức biểu đạt, sức gợi của hình ảnh. Số phận con người nhỏ bé nay lại thiếu sức sống như một cành củi khô trôi nổi giữa dòng đời vô định không bờ bến. Cuộc đời vô hạn nhưng kiếp người lại ngắn ngủi hữu hạn, chớp mắt đã đi đến bên kia cái dốc của cuộc đời.

Với tấm lòng sầu tư ngắm nhìn cảnh ấy, nhà thơ cảm thấy nỗi buồn của tôi cũng đang trải ra từng đợt điệp điệp, dòng sông gợi những xao xuyến trong tâm người. Nghệ thuật và thẩm mỹ ẩn dụ đã khiến sóng sông hòa với sóng lòng, những đợt sóng trên sông triền miên, vô tận như hữu hình hóa những gợn buồn trong người, nhẹ nhàng mà mênh mang không dứt.

Phân tích 2 khổ thơ đầu bài Tràng giang, ta nhận ra nhà thơ thường ẩn đằng sau cái mênh mông sóng nước, không như các nhà thơ Mới thường thể hiện cái tôi của mình. Nhưng các thi nhân xưa tìm tới thiên nhiên để mong có thể hòa nhập, giao cảm, Huy Cận tìm về với thiên nhiên để thể hiện nỗi suy tư về biết kiếp người.

Hình ảnh về bờ bến quạnh vắng, cô đơn

Từ không gian rộng lớn mông mênh của sóng nước, tầm nhìn bắt đầu thu hẹp dần thành khung cảnh bờ bến. Nhưng vẫn nằm trong nỗi buồn sầu vắng miên man.

“Lơ thơ cồn nhỏ gió đìu hiu

Đâu tiếng làng xa vãn chợ chiều

Nắng xuống trời lên sâu chót vót

Sông dài trời rộng bến cô liêu”

Ở câu thơ đầu biện pháp hòn đảo ngữ kết phù hợp với việc sử dụng từ láy lơ thơ càng tăng thêm sự ít ỏi cô đơn của cảnh vật. Văn pháp chấm phá đã diễn tả thành công không gian rộng lớn gợi lên nỗi buồn man mác thấm đẫm vào lòng người. Dòng thơ đa số là thanh bằng gợi một nhịp điệu nhẹ nhàng khiến ta có cảm tưởng tượng như một tiếng thở dài của đất trời.

Ở câu thơ “Đâu tiếng làng xa vãn chợ chiều” vang lên như một thanh âm trong trẻo vang lên nhưng không phá vỡ đi sự cô đơn lạnh lẽo của bản nhạc buồn mà càng khắc họa thêm nỗi sầu nhân thế ấy. “Đâu” là đại từ phiếm chỉ khiến cho âm thanh tư xa vang vọng lại như thực lại như ảo.

Phân tích 2 khổ thơ đầu bài Tràng giang, ta thấy trong không gian mông mênh ấy, âm thanh vang lên không làm giảm sự cô quạnh mà càng làm tăng thêm sự vắng lặng. Đây là văn pháp lấy động tả tĩnh quen thuộc trong thơ ca trung đại như trong câu thơ

“Cá đâu đớp động dưới chân bèo”

(Thu điếu – Nguyễn Khuyến)

“Làng xa” đã xác định không gian nguồn của âm thanh. Còn “Vãn chợ chiều” xác định thời gian. Âm thanh từ xa vang vọng lại không phải là tiếng cười nói xôn xao mà là âm thanh còn sót lại của một phiên chợ chiều đã tan người.

“Nắng xuống trời lên sâu chót vót

Sông dài trời rộng bến cô liêu”

“Nắng xuống trời lên” sự di chuyển ngược vị trí hướng của hai đối tượng người sử dụng vốn gắn bó dường như cùng tồn tại trong một không gian khiến cho không gian được kéo giãn hết mức để tương ứng với sông dài trời rộng. Còn “sâu chót vót” là một kết hợp từ độc đáo sáng tạo của Huy Cận diễn tả được độ cao dường như đến vô tận, tác giả cảm nhận khung trời dường như được phản xuyên thẳng qua dòng sông.

Mặt khác, sâu chót vót tương ứng với nắng xuống trời lên. Vì nắng xuống nên sâu vì trời lên nên chót vót. HÌnh ảnh “bến cô liêu” gợi sự đìu hiu vắng vẻ. Trước không gian ấy tâm trạng con người dường như cũng trở nên rộng mở, nỗi buồn dường như lan tỏa tràn ngập cả trời đất. Không chỉ là vòm trời phản chiếu vào lòng sông mà còn gợi lên nỗi buồn cô đơn không đáy của hồn người trước cái vũ trụ vô cùng.

Phân tích 2 khổ thơ đầu bài Tràng giang, ta thấy con người càng nhỏ bé cô đơn, bơ vơ giữa vũ trụ mông mênh. Hai câu thơ của Huy Cận mới đọc qua tưởng chừng chúng không có quan hệ gì với nhau bởi không gian địa lí và hình thức câu thơ. Nhưng thực ra chúng đều cộng hưởng với nhau để làm nổi bật lên cái cô đơn, lạnh giá, lụi tàn của những kiếp người.

Đánh giá và nhận định tác phẩm khi phân tích 2 khổ thơ đầu bài Tràng giang

Bài thơ mang một nỗi buồn thấm đẫm vào cả không gian thời gian. Bức tranh thiên nhiên trong Tràng giang vừa có sự vận động, vừa hữu hình vừa vô hình dung, thời gian, không gian phụ họa, hài hòa với nhau khiến cho cảnh vật càng lúc càng âm u, xa vắng, xúc cảm càng nặng nề. Nỗi buồn của cảnh vật khiến cho lòng người càng thêm cô quạnh hay chính nỗi buồn của lòng người khiến cho không gian cũng nhuốm màu u ám.

Phân tích 2 khổ thơ đầu bài Tràng giang nói riêng hay toàn tác phẩm nói chung, ta thấy đó là nỗi sầu của người dân thuộc địa bị mất chủ quyền. Nỗi buồn ấy hòa vào cảnh vật vô biên hoang vắng tạo nên một nỗi buồn mênh mang thấm thía. Từ đó, ta thấy được tấm lòng tha thiết với cảnh vật thiên nhiên và tình yêu đất nước thầm kín của tác giả.

Kết bài: Bài thơ mở ra bằng một khung cảnh thiên nhiên hùng vĩ nhưng cô quạnh và khép lại bằng một bức tranh đầy tâm trạng. Trong khung cảnh thiên nhiên rợn ngợp ấy, con người thật nhỏ bé, chỉ như một cánh chim lẻ loi giữa khung trời rộng lớn, như một hạt cát giữa sa mạc mênh mông. Đứng trước khung cảnh ấy con người không thể không cảm thấy cô đơn cần tìm kiếm một điểm tựa. Không gian vừa thấm đẫm phong vị thơ Đường vừa mang những nét riêng của Huy Cận. Điều này đã tạo nên vẻ đẹp cho bài thơ.

Nội dung bài viết trên đây đã giúp đỡ bạn bình giảng, cảm nhận và phân tích 2 khổ thơ đầu bài Tràng giang. Hy vọng những kiến thức trên sẽ hữu ích với bạn trong quá trình học tập. Chúc bạn luôn học tốt!

Xem thêm >>> Vẻ đẹp cổ điển và tân tiến trong Tràng Giang của Huy Cận

Nguồn: https://bankstore.vn
Danh mục: Giáo Dục