HƯỚNG DẪN Cách phân tích và Nêu cảm nhận về bài thơ Nam quốc sơn hà của Lý Thường Kiệt [HAY NHẤT]

Phân tích Nam quốc sơn hà của Lý Thường Kiệt để thấy sự hào hùng trong những áng thơ kiệt tác được xem như như bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên của dân tộc bản địa Việt Nam. Phân tích Nam quốc sơn hà sẽ thấy tác phẩm là bài ca yêu nước hùng tráng mang ý nghĩa lịch sử dân tộc lớn lao, khẳng định vấn đề về lãnh thổ, chủ quyền, độc lập của một đất nước anh hùng. Không những thế, bài thơ còn cho thấy tinh thần tự tôn dân tộc bản địa cùng tính thần lực mạnh mẽ của Lý Thường Kiệt. Nội dung nội dung bài viết sau này của Bankstore sẽ cùng bạn tìm hiểu và phân tích Nam quốc sơn hà.

Mở bài: Nhắc đến tuyên ngôn độc lập của đất nước ta thường nghĩ đến bản tuyên ngôn độc lập được Bác bỏ đọc tại trung tâm vui chơi quảng trường Ba Đình vào trong ngày 2 tháng 9 năm 1945 lịch sử dân tộc. Nhưng trước này đã có một số tác phẩm mang dấu ấn, tính chất của tuyên ngôn độc lập. Và trong đó không thể không nhắc đến bài thơ thần Nam quốc sơn hà.

Bạn đang xem: HƯỚNG DẪN Cách phân tích và Nêu cảm nhận về bài thơ Nam quốc sơn hà của Lý Thường Kiệt [HAY NHẤT]

“Nam quốc sơn hà Nam đế cư

Tiệt nhiên định phận tại thiên thư

Như hà nghịch lỗ lai xâm phạm?

Nhữ đẳng hành khan thủ bại hư.”

[Học online] SÔNG NÚI NƯỚC NAM _ Ngữ văn 7 _ TS. Trần Thị Vân Anh

[Học online] SÔNG NÚI NƯỚC NAM _ Ngữ văn 7 _ TS. Trần Thị Vân Anh

Nam quốc sơn hà là một bài thơ thất ngôn tứ tuyệt viết bằng văn ngôn không rõ tác giả. Đây là bài thơ nổi tiếng trong lịch sử dân tộc Việt Nam, được xem như là bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên của Việt Nam, khẳng định chủ quyền của nhà cầm quyền Đại Việt trên các vùng đất của mình.Bài thơ được cho là bài thơ thần, do thần đọc giúp Lê Hoàn chống quân Tống năm 981 và Lý Thường Kiệt chống quân Tống năm 1077.

Nam quốc sơn hà Nam đế cư

Tiệt nhiên phận định tại thiên thư

Như hà nghịch lỗ lai xâm phạm

Nhữ đẳng hành khan thủ bại hư

Sông núi nước Nam vua Nam ở

Rành rành định phận tại sách trời

Cớ sao lũ giặc sang xâm phạm ?

Chúng bay sẽ bị đánh tơi bời! (Bản dịch thơ của Trần Trọng Kim)

Bản dịch thơ của Trần Trọng Kim từng được đưa vào trong sách giáo khoa trung học của học sinh Việt Nam nhưng sau đó đã biết thành vô hiệu. Theo Trương Phan Việt Thắng bản dịch thơ của Trần Trọng Kim bị loại bỏ bỏ khỏi sách giáo khoa có thể là vì vấn đề chính trị, Trần Trọng Kim là “là một trí thức không thuộc phe cách mệnh, là Thủ tướng “Cơ quan chính phủ bù nhìn”

TS. Trần Thị Vân Anh đã có 10 năm kinh nghiệm dạy và luyện thi vào lớp 6, lớp 10 môn Ngữ văn. Cô đã đào tạo được nhiều học sinh đỗ vào trường chuyên, đạt điểm trên cao trong các kỳ thi tuyển sinh vào lớp 6, lớp 10. Đồng thời cô cũng là người dân có nhiều sáng kiến kinh nghiệm được tặng thưởng của Sở giáo dục & đào tạo Đào tạo Thành Phố Hà Nội về phương pháp học xá Ngữ văn.

Hướng dẫn soạn văn, soạn bài, học tốt bài

I created this video with the YouTube Video Editor (http://www.youtube.com/editor)

Nét chính về tác phẩm Nam quốc sơn hà

Bài thơ được viết theo thể thơ thất ngôn tứ tuyệt, viết bằng chữ Hán. Bài thơ vốn không mang tên. Cái tên “Nam quốc sơn hà” là được những người dân biên soạn hợp tuyển thơ văn đặt địa thế căn cứ vào việc lấy bốn chữ đầu tiên của bài thơ. Bài thơ Nam quốc sơn hà có ít nhất là 35 dị bản sách và 8 dị bản thần tích.

Bài thơ này đầu tiên được ghi vào sách vở là sách Việt điện u linh tập, song bản Nam quốc sơn hà trong Việt điện u linh tập không phải là bản được nghe biết nhiều nhất, bản ghi trong Đại Việt sử ký toàn thư mới là bản được nhiều người biết nhất. Đại Việt sử ký toàn thư được nghe biết là bộ chính sử đầu tiên có ghi chép bài thơ này.

Hoàn cảnh ra đời bài thơ Nam quốc sơn hà

Nam quốc sơn hà sáng tác năm nào? Phân tích Nam quốc sơn hà, ta thấy bài thơ ra đời trong một hoàn cảnh lịch sử dân tộc đặc biệt quan trọng của đất nước. Vào trong thời điểm cuối năm 1076, nhà Tống có ý đồ xâm lược Đại Việt. Vua Tống đã cử quân kéo sang xâm lược nước ta. Tuy là nước nhỏ nhưng ta quyết không để mất nước, quân dân đồng lòng cùng chống giặc ngoại xâm.

Dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Thái uý Lí Thường Kiệt, quân ta đã chặn giặc tại phòng tuyến sông Cầu, đến tháng 3 năm 1077 thì đánh tan quân giặc. Hiện nay về tác giả của bài thơ này vẫn không được xác định rõ ràng. Nhưng giả thuyết được nhiều người đồng ý nhất là bài thơ do Lý Thường Kiệt sáng tác. Tương truyền rằng, để khích lệ và động viên ý chí chiến đấu của quân ta cũng để làm tan rã tinh thần quân giặc, Lí Thường Kiệt đã cho đọc bài thơ giữa đêm khuya trên bờ sông Cầu.

Xem thêm : HƯỚNG DẪN Cách viết đoạn văn nghị luận xã hội thông dụng

Lời thơ ngân vang khắp cả đất trời khiến cho nghĩa quân tin rằng trời đất ủng hộ cuộc kháng chiến và đây là một tín hiệu tốt, lòng dân được củng cố thanh thế sĩ khí ngày càng tăng. Lý Thường Kiệt thừa cơ hội đó liền cho quân vượt sông, tổ chức một trận quyết chiến dữ thế chủ động tấn công đánh thẳng vào trại giặc.

Phần vì yếu tố bất ngờ, phần vì tinh thần chiến đấu của quân Việt đang dâng lên rất cao, quân Tống chống đỡ yếu ớt, số bị chết, bị thương đã quá nửa. Quân Tống đại bại. Lý Thường Kiệt nhìn trước thời cuộc nên không tiếp tục tấn công mà liền cho những người sang nghị hoà, mở đường cho quân Tống rút quân về nước, giành lại giang sơn, giữ vững bờ cõi Đại Việt.

Phân tích Nam quốc sơn hà của Lý Thường Kiệt

Nội dung và ý nghĩa bài thơ Nam quốc sơn hà

Cùng phân tích Nam quốc sơn hà cụ thể qua những cảm nhận sau này.

Phân tích Nam quốc sơn hà qua câu thơ thứ nhất

Khẳng định chủ quyền đất nước, phân định rõ ràng về lãnh thổ là những ý chính trong câu thơ đầu tiên của người anh hùng Lý Thường Kiệt. Mở đầu bài thơ là câu thơ đanh thép khẳng định quyền độc lập tự chủ của dân tộc bản địa:

“Nam quốc sơn hà Nam đế cư”

(Sông núi nước Nam, vua Nam ở)

“Nam quốc” ở đây ý chỉ nước Nam, với mục đích xác định rõ ràng ranh giới đất nước. Việc xưng “Nam quốc” đã thể hiện rõ ràng kiên định lập trường về đất nước. Bởi lẽ một ngàn Bắc Thuộc tuy đã kết thúc khi Ngô Quyền đại phá quân Nam Hán trên sông Bạch Đằng nhưng nhà nước Trung Hoa vẫn chỉ xem nước ta là một quận Giao Chỉ thuộc Trung Hoa. Vì vậy việc khẳng định “Nam quốc” mang một ý nghĩa đặc biệt quan trọng.

Câu thơ ngắt nhịp 4/3, tách thành hai vế “sông núi nước Nam”, “vua Nam ở”. Đây là hai vế có quan hệ mật thiết gắn bó. Ý thức về không gian lãnh thổ đất nước quan trọng nhưng việc xác định quyền làm chủ so với lãnh thổ ấy còn quan trọng hơn gấp bội. Tương xứng với “Nam quốc” đó đấy là “Nam đế”.

Trong quan niệm của Trung Hoa của có duy nhất vua của Trung Hoa mới xứng là nhà vua, là thiên tử còn những nước khác chỉ dám xưng vương, chư hầu không có nước nhỏ nào dám xưng đế ngang hàng với Trung Hoa. Duy chỉ có nước ta đã khẳng định mạnh mẽ ta và Trung Hoa đều là những nước độc lập có quyền đồng đẳng như nhau. Và nước Nam là thuộc chủ quyền của người nước Nam mà đại diện thay mặt đứng đầu là vua Nam.

Trong một dòng thơ ngắn nhưng hai từ “Nam” xuất hiện không chỉ tạo nhịp điệu cho câu thơ mà còn khẳng định ý thức chủ quyền mạnh mẽ. Phân tích Nam quốc sơn hà, ta thấy nếu so với Bình Ngô đại cáo của Nguyễn Trãi – xác định chủ quyền trên nhiều phương diện hơn.

“Như nước Đại Việt ta từ trước

Vốn xưng nền văn hiến đã lâu

Núi sông bờ cõi đã chia

Phong tục Bắc Nam cũng khác

Từ Triệu, Đinh, Lý, Trần bao đời gây nền độc lập

Cùng Hán, Đường, Tống, Nguyên mỗi bên xưng đế một phương

Tuy mạnh yếu từng lúc khác nhau

Song hào kiệt đời nào cũng luôn có”

Còn trong bài thơ “thần” này tuy mới chỉ xác định và khẳng định chủ quyền so với lãnh thổ chưa toàn diện nhưng điều đó không làm giảm đi ý nghĩa của bài thơ.

Cơ sở xác định chủ quyền dân tộc bản địa qua câu thứ thứ hai

Phân tích Nam quốc sơn hà sẽ thấy để xác định chủ quyền đất nước, Lý Thường Kiệt đã đưa ra những địa thế căn cứ:

“Tiệt nhiên định phận tại thiên thư.”

Xem thêm : Phân tích và Nêu cảm nhận về khổ 1 bài thơ Tây Tiến của Quang Dũng – Ngữ Văn 12

(Biên giới rõ ràng có ghi tại sách trời.)

“Tiệt nhiên” là rành rành, rõ ràng, có đạo lí chính đáng không có ai có thể thay đổi hay chối cãi được. Còn “định phận” là xác định các phần. Và trong trường hợp này “phận” ở đây đấy là chủ quyền lãnh thổ đất nước thiêng liêng. Nếu so với Nguyễn Trãi ông xác định địa thế căn cứ vào lịch sử dân tộc thì Lý Thường Kiệt lại địa thế căn cứ vào thiên thư. Chủ quyền của vua Nam so với đất nước là việc có ghi sẵn trong sách trời. “Thiên thư” đấy là sách trời, chính sách trời đã định phận cho nước Nam có bờ cõi riêng. Như một định luật, một điều hiển nhiên về chủ quyền đất nước không thể chối cãi.

Nếu ở câu đầu đưa ra lời khẳng định thì ở câu thơ sau là lời chứng minh. Tuy cơ sở chứng minh, xác định có phần mang tính duy tâm nhưng cần nhìn nhận lại toàn cảnh lịch sử dân tộc đương thời để nắm vững hơn. Người xưa nhận định rằng vạn vật hữu linh và cuộc sống con người là vì bàn tay tạo hóa sắp đặt. Con người không được vượt quyền tạo hóa, bởi vậy mà hành động xâm phạm biên giới của nước khác không chỉ là việc xúc phạm so với đất nước này mà còn là việc xúc phạm đến thần linh. Chính vì đất nước của vua nam chính vì điều này đã được xác định rõ ràng nên cuộc xâm lăng của giặc đã phạm vào định phận của đất trời nên chắc chắn sẽ thất bại.

Lời khẳng định đanh thép và thổ lộ sự căm giận quân giặc thâm thúy

Phân tích Nam quốc sơn hà, ta thấy từ việc khẳng định chủ quyền đất nước, ông đã đi đến lời phán quyết và khẳng định đanh thép về ý chí quyết tâm chống giặc của con dân Đại Việt.

“Như hà nghịch lỗ lai xâm phạm?”

(Sao mà bọn giặc lại tới xâm phạm?)

“Như hà” có ý nghĩa là làm thế nào, “nghịch” nghĩa là trái ngược, “lỗ” là bọn mọi rợ. Ở đây “lỗ” ý chỉ bọn giặc ngoại xâm. Chúng chẳng khác nào giống mọi rợ khi xâm lược lãnh thổ nước ta. Không chỉ xâm lăng rình rập đe dọa nền hòa bình độc lập của dân tộc bản địa mà chúng còn giày xéo đất đai khiến nhân dân phải chịu nhiều khổ đau, nước mắt căm hờn cứ thế mà chảy dài khắp cả đất nước.

Đây là một thắc mắc tu từ vừa bao hàm thái độ ngạc nhiên vừa lại khinh bỉ. Ngạc nhiên là bởi lẽ tại sao thiên triều, kể vốn xưng là con trời – thiên tử lại dám làm trái ý trời, can thiệp vào sự xoay vần của con tạo. Khinh bỉ là vì một nước vốn cho mình có vị thế cao hơn nữa những nước khác lại ỷ mạnh bắt nạt yếu, xâm chiếm lãnh thổ của nước nhỏ hơn trong những khi nước ta vẫn cống nạp giữ gìn tình bang giao.

Chính vì vậy việc ta bảo vệ chủ quyền lãnh thổ đất nước là việc làm chính nghĩa hợp lòng dân thuận theo ý trời nên ta chiến đấu với một tâm thế vững vàng. Ta bảo vệ giang sơn đất nước tổ tiên bao đời gây dựng, ta bảo vệ cuộc sống của những người dân dân nghèo, ta bảo vệ chính nghĩa…

Đối ngược là giặc ngoại xâm, chúng xâm lăng với mục đích không chính đáng vì vậy đây là cuộc xâm lược phi nghĩa nhằm thỏa mãn nhu cầu quyền lực, tham vọng bá chủ. Chúng đã gây ra bao tội ác trời không dung đất không tha. Chính vì dã tâm của giặc và ta là người nắm trong tay lẽ phải nên giọng thơ dõng dạc, hào sảng. Phân tích Nam quốc sơn hà sẽ thấy nhà thơ đã ý thức rõ tâm thế và mục đích của hai trận đánh nên ông đã có những lời thơ mạnh mẽ hào hùng.

“Nhữ đẳng hành khan thủ bại hư.”

(Lũ bây hãy xem sẽ ôm lấy thất bại.)

“Nhữ đẳng” là đại từ nhân xưng ngôi thứ hai có nghĩa một lũ bây, “khan” là một cách đọc khác của khán là xem. Còn “thủ” là nhận lấy, “bại” là thua, “hư” mang ý nghĩa là không vào đâu cả. Câu thơ cuối đã khẳng định một cách chắc chắn về kết quả trận đánh. Kết quả đó không phải là một chuyện viển vông cũng chẳng phải một ảo tưởng mà đó là việc đúc rút từ nhiều yếu tố.

Đó là từ mục đích của trận đánh, từ yếu tố chính nghĩa của kháng chiến và cũng từ truyền thống thống chống giặc ngoại xâm quật cường của dân tộc bản địa ta. Quân ta có thể ít về số lượng, không có vũ khí chiến đấu có thể đây là một trận đánh không cân sức, tương quan chênh lệch lực lượng thâm thúy nhưng quan trọng nhất đó đấy là ngọn cờ chính nghĩa đã thuộc về phe ta.

Còn bởi tình yêu nước nồng nàn sâu lắng của mỗi con dân đất Việt kết nối lại tạo thành một nguồn sức mạnh khổng lồ giúp nước ta có thể chiến thắng trước bao trận đánh xâm lược phi nghĩa của quân bất nghĩa phương Bắc. Giặc phương Bắc không thấu tình đạt lí thông hiểu lẽ trời mà bị sự tham làm làm cho mờ mắt. CHúng đến xâm lược phi nghĩa thì kết quả sẽ là tay trắng ra về, nhục nhã ê chề trong thất bại mà quay về nước.

Đánh giá và thẩm định tác phẩm khi phân tích Nam quốc sơn hà

Phân tích Nam quốc sơn hà, ta thấy bài thơ đã khẳng định chủ quyền cũng như ý chí quyết tâm chống giặc ngoại xâm của đất nước ta. Truyền thống lịch sử dân tộc đã xác lập một lý lẽ dân tộc bản địa ta từ bao đời luôn đứng trên chính nghĩa, nắm trong tay lẽ phải để chống lại mọi trận đánh ngoại xâm. Mục đích ấy và truyền thống hào hùng ấy đã được nối tiếp từ bao đời để luôn giữ vững hòa bình dị tộc.

Sau này sẽ không chỉ là giặc xâm lược phương Bắc mà còn là một thực dân Pháp, Nhật, Mĩ. Trận đánh ngày một khốc liệt hơn nhưng kết quả chiến thắng vẫn thuộc về ta vì ta chiến đấu để bảo vệ non sông gấm vóc. Giọng điệu đanh thép, hào hùng ấy sẽ mãi ngân vang. Xuyên thấu cả bài thơ không một chút run sợ trước sức mạnh mẽ của Bắc triều mà luôn giữ vững một niềm tin chiến thắng.

Ta cũng phát hiện tâm thế ấy trong Bình Ngô đại cáo, Hịch tướng sĩ,… Tuy nếu xét về phương diện hoàn chỉnh có thể bài thơ chưa xuất hiện cái nhìn tổng thể về các phương diện chưa chỉ rõ tội ác của giặc nhưng tính chất và giọng điệu của bài thơ sẽ mãi khắc ghi vang vọng cùng non sông.

Kết bài: Chỉ với vỏn vẹn hai mươi tám từ ngắn gọn cô đúc nhưng bài thơ đã truyền tải được một ý chí một sức mạnh lớn lao phi thường về ý thức chủ quyền lãnh thổ, về tinh thần quật cường của dân tộc bản địa ta. Bài thơ khép lại nhưng những tư tưởng ấy vẫn còn mãi cùng thời gian. Đó đấy là sức sống của tác phẩm…

Dàn ý phân tích ý nghĩa bài thơ Nam quốc sơn hà

Hãy cùng tìm hiểu về dàn ý phân tích Nam quốc sơn hà để thấy giá rẻ trị cũng như ý nghĩa của bài thơ.

Mở bài phân tích Nam quốc sơn hà của Lý Thường Kiệt

• Giới thiệu những ý chính nổi bật về người anh hùng Lý Thường Kiệt.
• Dẫn dắt chủ đề nội dung bài viết “phân tích Nam quốc sơn hà”.
• Tóm tắt nội dung của tác phẩm, ý nghĩa bài thơ Nam quốc sơn hà: Đây đấy là những lời động viên tướng sĩ hăng hái đánh giặc, đồng thời cũng là tuyên ngôn đanh thép cảnh cáo và làm lung lay ý chí kẻ thù.

Thân bài phân tích Nam quốc sơn hà của Lý Thường Kiệt

• Cảm nhận về câu thơ đầu tiên khi phân tích Nam quốc sơn hà.
  • Tìm hiểu khái niệm về vua Nam vào lúc bấy giờ là đồng nhất với khái niệm dân tộc bản địa.
  • Khẳng định mạnh mẽ về tư thế hào hùng, ngang hàng, đồng đẳng và độc lập về chính trị của dân tộc bản địa với thái độ kiêu hãnh và tự hào.
• Cảm nhận câu thơ thứ hai khi phân tích Nam quốc sơn hà.
  • Nhấn mạnh vấn đề rõ ràng đanh thép về chủ quyền dân tộc bản địa là ý trời được “thiên thư” ghi chép. Bờ cõi đất nước đã được phân định một cách rõ ràng. Câu thơ thứ hai nhuốm sắc tố linh thiêng của trời đất khiến chủ quyền của dân tộc bản địa càng tăng thêm giá trị.
• Cảm nhận câu thơ thứ ba khi phân tích Nam quốc sơn hà.
  • Bộc bạch suy nghĩ cũng như thái độ căm tức đầy khinh bỉ so với kẻ thù của tác giả.
  • Thể hiện sự ngạc nhiên một nước như thiên triều mà lại đi xâm lược những đất nước cũng luôn có chủ quyền khác, dám phạm vào lệnh trời.
• Cảm nhận câu thơ cuối cùng khi phân tích Nam quốc sơn hà.
  • Là lời cảnh cáo về việc làm trái đạo lý sẽ không còn tránh khỏi quy luật của đất trời, buộc phải chuốc lấy thất bại thảm hại.
  • Tác giả cũng thổ lộ niềm tin mãnh liệt vào chính nghĩa, vào sự chiến thắng của dân tộc bản địa Việt, đánh tan kẻ thù xâm lược.

Kết bài phân tích Nam quốc sơn hà của Lý Thường Kiệt

• Nhấn mạnh vấn đề ý nghĩa bài thơ Nam quốc sơn hà: Tác phẩm trở thành nguồn cổ vũ lớn lao về tinh thần, là sức mạnh, là động lực giúp quân ta chiến đấu anh dũng để giành chiến thắng.
• Khẳng định tác phẩm xứng danh là áng thiên cổ hùng văn của dân tộc bản địa, là bản tuyên ngôn đầu tiên của đất nước ta.

“Sông núi nước Nam” quả không hổ danh là bài thơ “thần” của Lý Thường Kiệt. Tác phẩm được sáng tác với thể thất ngôn tứ tuyệt cùng một giọng thơ hùng hồn, đanh thép. Bài thơ mang sứ mệnh lịch sử dân tộc, là niềm tự hào tự tôn dân tộc bản địa mạnh mẽ, là bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên của Đại Việt. Tác phẩm đấy là một khúc tráng ca cho thấy ý chí và sức mạnh Việt Nam, thể hiện khí phách và ý chí tự lực tự cường của người dân đất Việt…

Bankstore đã cùng bạn tìm hiểu và phân tích Nam quốc sơn hà của tác giả Lý Thường Kiệt. Hy vọng những ý văn trong nội dung bài viết đã cung cấp cho bạn những kiến thức hữu ích trong quá trình cảm nhận và phân tích Nam quốc sơn hà. Chúc bạn luôn học tập tốt!.

Xem thêm:

• Phân tích bài thơ Bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương [TOP bài ĐIỂM CAO]
• Phát biểu cảm nghĩ về bài thơ qua đèo ngang của Bà Huyện Thanh Quan
• Phát biểu cảm nghĩ về bài thơ Cảnh khuya của Hồ Chí Minh – Ngữ Văn 7

Nguồn: https://bankstore.vn
Danh mục: Giáo Dục