Phân tích và Dàn ý chi tiết Độc Tiểu Thanh Kí của Nguyễn Du – Ngữ Văn 10

Phân tích Độc Tiểu Thanh Kí của Nguyễn Du để thấy tác giả đã khéo léo mượn hình ảnh của nàng Tiểu Thanh để thổ lộ những nỗi niềm tận đáy lòng về số phận số nhọ của người phụ nữ trong xã hội xưa. Điều này đã thể hiện tinh thần nhân văn cao quý của Nguyễn Du, đó là xót xa cho vẻ đẹp tâm hồn con người cùng những giá trị tinh thần bị chà đạp. Trong nội dung bài viết sau, hãy cùng Bankstore tìm hiểu và phân tích Độc Tiểu Thanh Kí để cảm nhận rõ điều này.

Mở bài: Cái đẹp và cái tài từ rất mất thời gian vẫn luôn là chuẩn mực sống và niềm khao khát của con người trong xã hội. Tuy nhiên với Nguyễn Du, ông luôn có một nỗi thấu cảm và thương xót cho những kiếp người hồng nhan bạc phận ở mọi thời đại. Điều này được thể hiện rất rõ ràng qua tác phẩm Độc Tiểu Thanh Kí viết về nàng Tiểu Thanh tài sắc vẹn toàn nhưng lại sở hữu cuộc sống đau khổ và không trọn vẹn.

Bạn đang xem: Phân tích và Dàn ý chi tiết Độc Tiểu Thanh Kí của Nguyễn Du – Ngữ Văn 10

Phạm minh nhật live stream Độc tiểu thanh ký

Phạm Minh Nhật – live stream – Độc Tiểu Thanh Ký – ngữ văn lớp 10

Độc Tiểu Thanh ký

Tây hồ hoa uyển tẫn thành khư,

Độc điếu song tiền nhất chỉ thư.

Chi phấn hữu thần liên tử hậu,

Văn chương vô mệnh lụy phần dư.

Cổ kim hận sự thiên nan vấn,

Phong vận kỳ oan ngã tự cư.

Bất tri tam bách dư niên hậu,

Thiên hạ hà nhân khấp Tố Như?

Đọc Tiểu Thanh ký

Tây Hồ cảnh đẹp hóa gò hoang,

Thổn thức bên song mảnh giấy tàn.

Son phấn có thần chôn vẫn hận,

Văn chương không mệnh đốt còn vương.

Nỗi hờn kim cổ trời khôn hỏi,

Cái án phong lưu khách tự mang.

Chẳng biết ba trăm năm lẻ nữa,

Người đời ai khóc Tố Như chăng ?

Đọc Tiểu Thanh ký

Tây Hồ hoa uyển đã tàn hương,

Lệ đẫm “phần dư” xót kiếp hường.

Một nhánh thơm vùi đen phận số,

Mấy tờ thơ sót bạc văn chương.

Chuốt oan kim cổ ôm bi hận,

Vay món phong tao trả đoạn trường.

Nỗi Tố Như này ai thấu tỏ,

Nghìn sau đời biết lấy ai thương.

Bản dịch: Cao Xuyên

===============

Phạm Minh Nhật

Thầy Nhật Dạy Văn – Anh Tũn Dạy Văn

► FB: https://www.facebook.com/thaynhat.dayvan

Xem thêm : HƯỚNG DẪN Tóm tắt và Phân tích truyện ngắn Chiếc lá cuối cùng của tác giả O’henry

► Page: https://www.facebook.com/thaytun.teacher

► Youtube: https://www.youtube.com/c/phamminhnha…

► Instagram: https://www.instagram.com/minhnhat.191

► Website: https://www.thaynhatdayvan.com

► Website học trực tuyến: http://www.hoconline.thaynhatdayvan.com

Giới thiệu về Nguyễn Du và tác phẩm Độc Tiểu Thanh Kí

Trước lúc tìm hiểu và phân tích Độc Tiểu Thanh Kí, tất cả chúng ta cần nắm được những nét chính về tác giả cũng như tác phẩm.

Vài nét về thi hào Nguyễn Du

Nguyễn Du là một đại thi hào của dân tộc bản địa Việt Nam ở thế kỷ XVIII – nửa thời điểm đầu thế kỷ XIX. Nguyễn Du (1765 – 1820), tên chữ là Tố Như, hiệu là Thanh Hiên. Ông sinh ra và lớn lên trong một gia đình có truyền thống khoa bảng. tổ ấm là nơi tác động rất lớn đến phong cách sáng tác của Nguyễn Du.

Nguyễn Du có nhập cuộc tiếp nhận truyền thống văn hóa truyền thống quý báu của quê nhà, gia đình và nhiều vùng văn hóa truyền thống khác nhau thuận lợi cho việc tổng hợp nghệ thuật và thẩm mỹ. Ông sống trong thời đại xã hội phong kiến Việt Nam rủi ro không may trầm trọng và khởi nghĩa nông dân nổ ra khắp nơi, đỉnh cao là trào lưu Tây Sơn.

Nguyễn Du đã trực tiếp sống, tận mắt chứng kiến và trải qua một thời kỳ lịch sử vẻ vang đầy biến động của dân tộc bản địa. Điều này đã được ghi lại trong các sáng tác của ông, đặc biệt quan trọng là tấm lòng nhân đạo. Không chỉ nổi tiếng với “Truyện Kiều” mà ông còn là một nhà thơ sáng tác bằng chữ Hán điêu luyện với những tác phẩm nổi bật đặc sắc.

Tìm hiểu tác phẩm Độc Tiểu Thanh Kí

Khi phân tích Độc Tiểu Thanh Kí, ta thấy đây là một trong những tác phẩm được nhiều người nghe biết của Nguyễn Du. Được lấy cảm hứng từ Phần dư (phần bị đốt còn sót lại), Độc Tiểu Thanh Kí đã khắc họa rõ nét về cuộc đời của nàng Tiểu Thanh có tài có sắc nhưng lại làm vợ lẽ người khác và sống một cuộc sống đau buồn, đầy những nỗi uất ức. Bản thân cuộc đời Tiểu Thanh đã làm cho Nguyễn Du nảy sinh mối đồng cảm vô hạn trước số phận nghiệt ngã và tiếng lòng ấy được bật lên thành lời thơ.

Phân tích Độc Tiểu Thanh Kí của đại thi hào Nguyễn Du

Phân tích Độc Tiểu Thanh Kí của thi hào Nguyễn Du

Thân phận của nàng Tiểu Thanh giỏi giang tài sắc nhưng lại sở hữu một số phận nhiều khổ đau cùng với những suy ngẫm thâm thúy của Nguyễn Du là những nét chính khi phân tích Độc Tiểu Thanh Kí. Để sở hữu thể phân tích Độc Tiểu Thanh Kí một cách thâm thúy, người đọc cần đi theo mạch xúc cảm của toàn bài, theo trình tự của thể thơ thất ngôn bát cú đường luật.

Cảm nhận hai câu đề khi phân tích Độc Tiểu Thanh Kí

Mở đầu bài thơ là tiếng thở dài của tác giả với những biến thiên dâu bể của cuộc đời:

“Tây Hồ hoa uyển tẫn thành khư

Độc điếu song tiền nhất chỉ thư”

(Tây Hồ cảnh đẹp hóa gò hoang

Thổn thức bên song mảnh giấy tàn)

“Hoa uyển” trong câu đầu là vườn hoa, là tượng trưng cho quá khứ và quãng thời gian thanh xuân tươi đẹp. “Tẫn thành khư” là tất cả hóa thành bãi hoang tàn, là sự việc biến hóa của thời gian trước dòng đời tấp nập. Khi phân tích Độc Tiểu Thanh Kí, ta thấy ở ngay câu đầu tiên, Nguyễn Du đã mượn hình ảnh của không gian nơi Tiểu Thanh từng sống để nói lên cảm nhận của chính ông về những biến đổi của thời gian.

Tây Hồ là nơi cảnh đẹp hữu tình nhưng lại hóa gò hoang vắng, heo hút vì có một người con gái đã mãi mãi chôn vùi tuổi thanh xuân của mình ở đây. Sự biến thiên dâu bể của cuộc đời không sao có thể đoán định được, cảnh đẹp xa xưa nay chỉ từ là phế tích, chỉ còn sót lại dấu ấn về một thời đã qua. Cảnh cũ vẫn còn đây mà người xưa giờ nơi nào. Tâm tư ấy khiến ta nhớ đến hai câu thơ của bà huyện Thanh Quan

“Lối xưa xe ngựa hồn thu thảo

Nền cũ thành tháp bóng tịch dương”

(Thăng Long thành hoài cổ – Bà huyện Thanh Quan)

Mọi chuyện ngỡ cứ như vừa xẩy ra hôm qua. Đau xót thay mọi chuyện chỉ từ là quá khứ. Cảnh cũ vẫn còn đây nhưng người xưa giờ nơi nào. Phân tích Độc Tiểu Thanh Kí, người đọc không cầu kỳ dàng nhận thấy từ “độc” có nghĩa duy nhất, đơn độc. Còn cụm “Nhất chỉ thư” là một quyển sách, một tập giấy còn sót lại. Trong không gian điêu tàn, Nguyễn Du xuất hiện với dáng vẻ thẩn thờ và đồng thời cũng thể hiện sự lắng sâu trầm tư trong những nét cô đơn.

Một mình nhà thơ ngậm ngùi đọc những tập sách về cuộc đời nàng Tiểu Thanh tội nghiệp. Một mình đối diện trước sự bất lực của nàng Tiểu Thanh về số phận của chính mình. Phân tích Độc Tiểu Thanh Kí, người đọc nhận ra sự tồn tại của con gái tài sắc một thời chỉ được nghe biết qua một tập sách, phần dư còn sót lại khiến ông không thể không bật lên những nỗi xót thương cho nàng.

Xưa Tiểu Thanh luôn cô độc đến lúc mất, nay Nguyễn Du cũng viếng nàng một mình bên khung cửa thể hiện sự thông hiểu thâm thúy của Nguyễn Du với nàng Tiểu Thanh. Câu thơ là sự việc đồng cảm giữa hai tâm hồn cô đơn. Thời gian và không gian không thể ngăn cách được tấm lòng “Đồng thanh tương ứng, đồng khí tương cầu”.

Phân tích Độc Tiểu Thanh Kí qua tìm hiểu hai câu thực

Phân tích Độc Tiểu Thanh Kí trong hai câu tiếp theo đã làm sáng tỏ cho cảm giác buồn thương ngậm ngùi. Đó là sự việc tiếc thương cho số phận thảm kịch của nàng Tiểu Thanh. Sắc đẹp và tài năng đến thế nhưng lại chết trong cô độc, điều đó khiến người đời cảm thấy xót xa.

“Chi phấn hữu thần liên tử hậu

Văn chương vô mệnh lụy phần dư”

(Son phấn có thần chôn vẫn hận

Văn chương không mệnh đốt còn vương)

“Văn chương” và “chi phấn” đều là những hình ảnh ẩn dụ gợi nhiều suy nghĩ. “Son phấn hữu thần liên tử hậu” là son phấn có thần chắc phải xót xa về những việc sau lúc chết hay chính son phấn có thần sau lúc chết khiến người ta vẫn còn thương tiếc. “Văn chương vô mệnh lụy phần dư”- tập thơ của nàng Tiểu Thanh nói riêng và văn chương nói chung, là văn chương không có số mệnh mà cũng trở thành đốt dở hay văn chương không có số mệnh nhưng người ta vẫn nhọc lòng về những gì còn sót lại.

Phân tích Độc Tiểu Thanh Kí, người đọc nhận ra rằng tác giả có thể mất đi hay bị lãng quên nhưng sức sống của tác phẩm vẫn còn mãi trong tim độc giả. “Chi phấn – son phấn”, là tượng trưng cho nhan sắc và dung mạo của người con gái. Hình ảnh “son phấn”, “văn chương” được gắn với những từ ngữ chỉ cảm xúc, số phận của con người như “hận”, “vô mệnh” tạo nên sự độc đáo trong bài thơ. Làm hiện rõ thái độ thương xót dù son phấn hay văn chương nếu có hồn cũng sẽ vô cùng uất hận, tiếc thương cho nỗi uất hận và khổ tâm của Tiểu Thanh.

Vì ghen tuông của người vợ cả, Tiểu Thanh phải sống một cuộc đời thương tâm, sống cô lập và lấy văn chương nói lên nỗi lòng của chính mình để rồi ra đi ở cái độ tuổi rực rỡ nhất của một người con gái. “Chi phấn” và “văn chương” đều giống nhau ở hai điểm là đều sở hữu số phận thảm thương là bị vùi dập và đốt dở nhưng lại mang sức sống vĩnh cửu. Ở đây đồng thời cũng là hình ảnh tượng trưng cho nàng Tiểu Thanh. Phân tích Độc Tiểu Thanh Kí, ta thấy tuy nàng không còn nhưng nhan sắc và tài năng của nàng vẫn luôn luôn được người đời ca tụng và thương tiếc “Thác là thể phách còn tinh anh”.

Cảm nhận hai câu luận khi phân tích Độc Tiểu Thanh Kí

Xem thêm : HƯỚNG DẪN Cách phân tích và Cảm nhận đàn ghita của Lorca – Ngữ Văn 12

Từ số phận của Tiểu Thanh, Nguyễn Du đã khái quát nên được cái nhìn tổng quan về những con người trong xã hội phong kiến:

“Cổ kim hận sự thiên nan vấn

Phong vận kì oan ngã tự cư”

(Nỗi hờn kim cổ trời khôn hỏi

Cái án phong lưu khách tự mang)

Câu thơ vang lên mang nhiều thanh trắc tạo cảm giác trầm lắng xuống mỗi câu thơ như nỗi uất ức không thể thốt lên thành lời được. “Cổ kim hận sự” là những nỗi hận từ xưa đến nay. Những nỗi hận không chỉ Tiểu Thanh mà còn là một lời chung của vô vàn những số phận tài hoa bạc phận khác.

“Thiên nan vấn” khó mà hỏi trời. Câu nói chung của những con người tài hoa ấy khó để hỏi trời hay do chính trời cao cũng không có lời giải đáp. Lời uất hận của Tiểu Thanh cũng đấy là lời bộc bạch, tâm sự của nhà thơ. Phân tích Độc Tiểu Thanh Kí, người đọc nhận thấy Nguyễn Du khóc cho Tiểu Thanh cũng đấy là khóc thương cho chính số phận đắng cay, đau khổ của chính mình.

Thương thay cho những tấm hồng nhan bị người đời ghẻ lạnh, những con người đã hiểu rất rõ ràng về giá trị của tớ nhưng lại phải bất lực trước sự chông gai trên đường đời. Câu thơ phản ánh cho những người đọc thấy rõ sự khắc nghiệt của xã hội khi đối chiếu với những người dân tài hoa và mong muốn khát khao niềm sung sướng của họ. Như những câu thơ đau đớn mà Nguyễn Du từng viết trong Truyện Kiều

“Lạ gì bỉ sắc thư phong

Trời xanh quen thói má hồng đánh ghen”

(Truyện Kiều – Nguyễn Du)

Câu thơ cũng đấy là lời tâm sự của nhà thơ. Nguyễn Du tự cảm thấy mình là người cùng hội cùng thuyền với nàng Tiểu Thanh. Khóc cho Tiểu Thanh cũng đấy là khóc cho số phận mình, cho số phận đắng cay của những người dân tài hoa mệnh bạc.

Phân tích Độc Tiểu Thanh Kí qua hai câu kết

Khép lại bài thơ là những suy tư về thời thế, là vướng mắc cho những mệnh tài hoa:

“Bất tri tam bách dư niên hậu

Thiên hạ hà nhân khấp Tố Như”

(Không biết ba trăm năm lẻ nữa

Người đời ai khóc Tố Như chăng?)

“Tam bách” là danh từ phiếm chỉ số nhiều, số lượng ước lệ về một quãng thời gian rất dài. Ngược lại với “tam bách”, “hà nhân” lại là từ phiếm chỉ số ít. Ghép lại cả hai câu thơ là một vướng mắc tu từ thể hiện nỗi xót xa, ngậm ngùi khi hỏi về tương lai. Ba trăm năm trước những vần thơ của nàng Tiểu Thanh vẫn còn khiến người đời thương cảm.

Ông vẫn có thể khóc cho những dòng thơ về nàng Tiểu Thanh một cách thành tâm từ trái tim đồng điệu. Tiểu Thanh còn tồn tại ông tìm tới làm tri kỉ để giải đi nỗi oán giận bằng giọt nước mắt thấu hiểu. Liệu rằng ba trăm sau sẽ sở hữu ai khóc cho những dòng thơ về cuộc đời ông như hôm nay ông đã khóc cho Tiểu Thanh? Vướng mắc của Nguyễn Du xoáy sâu vào tâm hồn của người đọc về việc lẻ loi trước dòng đời xô bồ, phũ phàng.

Phân tích Độc Tiểu Thanh Kí, ta thấy cuộc đời của một con người tài hoa, “có con mắt trông thấu sáu cõi, tấm lòng trải suốt nghìn đời” luôn đối mặt với việc lẻ loi. Ông luôn khao khát được kiếm cho mình một tấm tri kỉ giữa dòng đời vạn biến. Như nhạc sĩ Vũ Thành An đã từng có chung nỗi niềm cô đơn, thể hiện rõ sự xa lạ giữa xã hội, con người

“Triệu người quen có mấy người thân

Khi lìa đời có mấy người đưa”

Hình ảnh nàng Tiểu Thanh trong Độc Tiểu Thanh Kí

Nhận xét tác phẩm khi phân tích Độc Tiểu Thanh Kí

Tác giả đã vận dụng thành công thể thơ thất ngôn bát cú kết phù hợp với việc sử dụng chữ Hán trang trọng, giản dị. Phân tích Độc Tiểu Thanh Kí, ta thấy bài thơ đã thể hiện rõ nét những cảm xúc cùng những suy tư trăn trở của Nguyễn Du về số phận số nhọ của người phụ nữ có tài năng văn chương trong xã hội phong kiến.

Không chỉ nói về số phận của nàng Tiểu Thanh mà ta còn phát hiện nỗi niềm ấy trong những sáng tác khác của Nguyễn Du. Đó còn là một Thúy Kiều, Đạm Tiên, là cô Cầm,.. Điểm chung giữa họ đều là những người dân phụ nữ tài sắc vẹn toàn nhưng đều rơi vào hoàn cảnh ngang trái. Nguyễn Du không ngợi ca tài sắc của họ mà còn cảm thông thâm thúy cho những số phận số nhọ ấy Điều đó cũng nói lên một phương diện quan trọng trong chủ nghĩa nhân đạo của Nguyễn Du là nỗi xót xa cho những giá trị tinh thần bị chà đạp..

Kết bài: Phân tích Độc Tiểu Thanh kí đã để lại trong tim người đọc những thương xót về số phận của nàng Tiểu Thanh có sắc đẹp lẫn tài năng nhưng số nhọ. Đồng thời Nguyễn Du cũng lên án về xã hội phong kiến tàn ác chà đạp lên những người dân tài và nỗi thương xót thâm thúy của Nguyễn Du khi đối chiếu với số phận tài hoa bạc phận. Tiếng lòng ấy của ông vẫn còn vang vọng mãi trong tâm khảm mỗi người về việc đau xót bất lực của con người trước trò đùa của con tạo xoay vần. Đến mãi đến ngày hôm nay, vượt qua mọi quy luật băng hoại của thời gian, những trang viết của Nguyễn Du vẫn thực hiện rung động lòng người

“Tiếng thơ ai vọng đất trời

Nghe như non nước vọng vào nghìn thu

Ngàn năm tiếp theo nhớ Nguyễn Du

Tiếng thơ như tiếng mẹ ru những ngày”

(Kính gửi cụ Nguyễn Du – Tố Hữu)

Dàn ý phân tích Độc Tiểu Thanh Kí của Nguyễn Trãi

Mở bài phân tích Độc Tiểu Thanh Kí

• Đôi nét về thi hào Nguyễn Du và tác phẩm Độc Tiểu Thanh Kí.
• Nêu ý nghĩa và giá trị của tác phẩm, từ đó dẫn dắt vào việc phân tích tác phẩm.

Thân bài phân tích Độc Tiểu Thanh Kí

• Qua hai câu đề.
• Qua hai câu thực.
• Qua hai câu luận.
• Qua hai câu kết.

Kết bài phân tích Độc Tiểu Thanh Kí

• Khẳng định lại giá trị của tác phẩm, tài năng và tấm lòng nhân đạo của Nguyễn Du.
• Lên án xã hội phong kiến đã chà đạp lên thân phận của con người.

Đề tài người phụ nữ xưa nay vốn ít được những nhà thơ trung đại đề cập đến, ấy vậy mà Nguyễn Du lại viết về người phụ nữ với tất cả tấm lòng trân trọng và thương yêu. Bên cạnh kiệt tác thơ Nôm “Truyện Kiều” thì tác phẩm chữ Hán “Độc Tiểu Thanh Kí” đã cho thấy tấm lòng nhân đạo của của đại thi hào Nguyễn Du. Hy vọng qua nội dung bài viết trên đây của Bankstore về chủ đề phân tích Độc Tiểu Thanh Kí đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích. Chúc bạn luôn học tốt!

Xem thêm >>> Thân phận người phụ nữ trong xã hội phong kiến qua một số tác phẩm

Nguồn: https://bankstore.vn
Danh mục: Giáo Dục