Nêu cách phân tích bài thơ Thu điếu của Nguyễn Khuyến

Phân tích bài thơ Thu điếu của Nguyễn Khuyến để thấy thiên nhiên trời thu yên bình và trong trẻo của làng quê Việt Nam. Với hình tượng nhẹ nhàng, tinh tế, ngôn ngữ biểu cảm được thể hiện qua thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật, bài thơ Câu cá ngày thu của Nguyễn Khuyến đã đọng lại nhiều dư ba thâm thúy trong thâm tâm bạn đọc. Hãy cùng Bankstore tìm hiểu và phân tích bài thơ Thu điếu (Câu cá ngày thu) qua nội dung nội dung bài viết sau đây.

Mở bài: Thơ vốn là việc cách điệu của tâm hồn. Trong thơ có cảnh sắc mây trời, có bóng hình của thiên nhiên. Cũng bởi vậy mà thiên nhiên luôn là người bạn sát cánh nâng niu những xúc cảm của thi nhân. Vòng thời gian luân chuyển bốn ngày xuân hạ thu đông. Cảnh sắc mỗi mùa đều phải sở hữu những nét đẹp riêng.

Bạn đang xem: Nêu cách phân tích bài thơ Thu điếu của Nguyễn Khuyến

Nếu nhắc đến ngày xuân ta nghĩ đến những câu thơ.

“Ngày xuân con én đưa thoi

Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi

Cỏ non xanh tận chân trời

Cành lê trắng điểm một vài bông hoa…”

(Nguyễn Du – Truyện Kiều)

Ngày hè tươi mát tràn đầy sức sống trong thơ Nguyễn Trãi:

“Hòe lục đùn đùn tán rợp giương

Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ

Hồng liên trì đã tiễn mùi hương”

(Nguyễn Trãi – Cảnh ngày hè)

Thì nhắc đến ngày thu, ta nghĩ ngay đến chùm thơ thu của Nguyễn Khuyến. Trong ba bài Thu vịnh, Thu điếu, Thu ẩm, bài thơ đặc trưng nhất cho khung cảnh thiên nhiên ngày thu Bắc bộ đấy là Thu điếu. Khung cảnh hiện lên với những nét đặc trưng riêng biệt của ngày thu. Vẫn là những đường nét quen thuộc nhưng trong này còn ẩn chứa biết bao nỗi niềm của thi nhân.

Phân tích bài thơ Thu điếu của Nguyễn khuyến – Thầy Phạm Minh Nhật

Phân tích bài thơ Thu điếu của Nguyễn khuyến – Thầy Phạm Minh Nhật

Phạm Minh Nhật

Thầy Nhật Dạy Văn – Anh Tũn Dạy Văn

Lớp học văn trực tuyến luyện thi ĐH của thầy Phạm Minh Nhật https://trực tuyến.ieda.club/61xu

============================

► Trọn bộ video bài giảng ngữ văn lớp 10: https://goo.gl/epWver

► Trọn bộ video bài giảng ngữ văn lớp 11: https://goo.gl/YC99yc

► Trọn bộ video bài giảng ngữ văn lớp 12: https://goo.gl/XXPFK2

► Cách học ngữ văn hiệu quả, ghi nhớ nhanh: https://goo.gl/TKvDCs

► 14 bài giảng ngữ văn làm thay đổi cuộc đời bạn: https://goo.gl/P5CAeC

——

►Fan page: https://www.facebook.com/thaytun.teacher

►Group: https://goo.gl/ZkP8Rb

►Like & Subcribe để nhận những video bài giảng mới: https://goo.gl/h23vy7

►FB tác giả: https://www.facebook.com/thaynhat.dayvan

► Youtube: https://www.youtube.com/c/phamminhnha…

► Instagram: https://www.instagram.com/minhnhat.191

► Website: https://www.thaynhatdayvan.com

Xem thêm : Trùng sốt rét là gì? Đặc điểm sinh học và Cách phòng chống trùng sốt rét

► Website học trực tuyến: http://www.hoconline.thaynhatdayvan.com

Những điểm chính về tác giả và tác phẩm

Trước lúc phân tích bài thơ Thu điếu, ta cần nắm được đôi nét về tác giả Nguyễn Khuyến cùng tác phẩm.

Tìm hiểu về nhà thơ Nguyễn Khuyến

Nguyễn Khuyến sinh vào năm 1835 mất năm 1909. Nguyễn Khuyến hiệu là Quế Sơn, sinh tại Tỉnh Nam Định nhưng lớn lên và sống chủ yếu ở xã Yên Đổ, huyện Lục Bình, tỉnh Hà Nam. Ông xuất thân trong một gia đình nhà nho nghèo. Tên gọi Tam Nguyên Yên Đổ xuất phát từ việc ông đỗ đầu cả ba kỳ thi từ thời điểm năm 1864 đến năm 1871.

Tuy đỗ đạt cao, nặng lòng với đất nước nhưng ông chỉ làm quan 10 năm. Sau đó, ông cáo quan về quê học xá và sống thanh bạch. Việc ông cáo quan không có nghĩa là ông không yêu nước. Trong hoàn cảnh xã hội loạn lạc và không muốn hợp tác với chính quyền trực thuộc thực dân Pháp nên cách duy nhất ông có thể làm là cáo quan để giữ gìn tâm hồn thanh cao.

Nhắc về Nguyễn Khuyến người ta nhớ đến những sáng tác thơ Nôm của ông. Không chỉ châm biếm đả kích thực trạng xã hội, ông còn viết rất nhiều về khung cảnh làng quê thanh bình…

Tác phẩm Thu điếu (Câu cá ngày thu)

Bài thơ Thu điếu thuộc thể loại thất ngôn bát cú Đường luật. Ở bài thơ người đọc sẽ phát giác khung cảnh quen thuộc của làng quê Bắc bộ khi ngày thu đến. Bài thơ là khúc nhạc lòng của tác giả. Đó là tình yêu thiên nhiên, là nỗi lòng ưu thời mẫn thế của thi nhân…

Phân tích bài thơ Thu điếu của Nguyễn Khuyến

Phân tích bài thơ Thu điếu – Phân tích bài thơ Câu cá ngày thu

Thu điếu là tiếng thơ trong trẻo, đậm đà cảnh sắc thiên nhiên của làng quê Bắc Bộ khi thu sang. Phân tích bài thơ Thu điếu đấy là tìm hiểu bức tranh thiên nhiên cùng nỗi lòng thi nhân.

Hai câu đề: Sự rung động của tâm hồn thi sĩ trước ngày thu

Mở đầu bài thơ là khung cảnh quen thuộc với ao thu nước thu:

“Ao thu lạnh lẽo nước trong veo

Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo”

Điểm nhìn của thi nhân không ở khung cảnh rộng lớn minh mông mà tầm mắt chỉ thu hẹp lại trong không gian “ao thu” tới điểm đứng “thuyền câu”. Sự thu hẹp của không gian của tầm nhìn cũng dường như đấy là sự thu mình của tác giả.

Đi vào thơ văn ta thường phát giác hình ảnh quen thuộc của sông, của biển lớn. Nhưng Nguyễn Khuyến lại lựa chọn một hình ảnh đặc trưng của đồng bằng Bắc Bộ – ao. Phân tích bài thơ Thu điếu sẽ thấy tính chất của ao ấy được gợi tả thông qua từ láy “lạnh lẽo”. Cái khí trời ngày thu se se lạnh ấy thấm xuyên vào vạn vật tạo ra một sự lạnh giá không chỉ ở cảnh vật mà còn là một lòng người.

Nhà thơ sử dụng từ “trong veo” vừa gợi được sắc nước, lại vừa gợi được sắc trời khi vào thu. Nước thu và trời thu thật khó tách bạch. Mặt nước lúc này như tấm gương soi chiếu cả trời thu vào ấy. Hình ảnh này gợi cho ta liên tưởng đến câu thơ của Đỗ Phủ

“Giang gian ba lãng kiêm thiên dũng

Tái thượng phong vân tiếp địa âm”

(Thu hứng – Đỗ Phủ)

Vẫn là trời thu nước thu và không khí lạnh lẽo của ngày thu nhưng ở Nguyễn Khuyến khung cảnh có phần đơn sơ hơn bởi lẽ đây đấy là cái mộc mạc của làng quê. Còn ở bức tranh thu của Đỗ Phủ ta cảm nhận được chút gì đó như uất hận, đắng cay.

Nếu ở câu thơ đầu Nguyễn Khuyến đã mở ra không gian ngày thu thì ở câu thơ tiếp theo ngày thu ấy lại hiện ra với việc nhỏ bé đơn côi của con người. “Một chiếc thuyền câu” có lẽ đấy là điểm tựa của nhà thơ. Từ không gian ao đã thu hẹp lại thành “thuyền câu”. Và hình ảnh chiếc thuyền ngày càng nhỏ bé thêm hơn bởi sự kết hợp “bé tẻo teo”.

Ao thu đã nhỏ nhưng chiếc thuyền câu ấy so với ao thu thì sẽ càng nhỏ hơn chỉ như một chấm nhỏ mà thôi. Chính vì sự thu mình ấy khiến ta có một cảm giác cô đơn đến rợn ngợp. Không gian như thấm đẫm nỗi buồn. Phân tích bài thơ Thu điếu sẽ thấy trong cái lạnh giá ấy người ta cần tìm một hơi ấm nhưng ở đây chẳng có ai một sự vắng vẻ đến nao lòng. Đó không chỉ là cảnh thiên nhiên bình thường mà là cảnh thiên nhiên được nhìn qua hai con mắt của một người mang nặng tâm tư.

Hai câu thực: Những hình ảnh dân dã và bình dị của ngày thu làng quê

Khung cảnh ngày thu càng hiện lên rõ nét hơn

“Sóng biếc theo làn hơi gợn tí

Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo”

Màu xanh của nước cũng là màu xanh của mây trời. Sự chuyển động của sóng nước chỉ tạm ngừng “theo làn hơi gợn tí”. Từng con sóng nhỏ lăng tăng nối đuôi nhau. Không chỉ là sóng nước mà thông qua đó ta còn cảm nhận được sự chuyển động của gió. Từng cơn gió thoảng qua làm mặt nước xao động. Có sự chuyển động nhưng không gian không tươi vui rộn ràng mà lại càng chìm sâu vào lặng im. Trong sự lặng im ấy, ta tưởng như có thể nghe thấy hơi thở của đất trời.

Và Nguyễn Khuyến trong sự thanh vắng ấy đã nghe được một thanh âm vô cùng tinh tế của tiếng lá “khẽ đưa vèo”. Lá vàng vốn là một tín hiệu nhận biết đặc trưng của ngày thu “ngô đồng nhất diệp lạc thiên hạ cộng tri thu”. Vì vậy nhắc đến ngày thu thi nhân thường luôn viết về lá vàng. Không chỉ trong trung đại mà còn cả trong văn học tân tiến

“Ô hay! Buồn vương cây ngô đồng

Vàng rơi vàng rơi thu mênh mông…”

(Bích Khê)

Thi sĩ Xuân Diệu cũng từng ngỡ ngàng thơ mộng:

“Đây ngày thu tới ngày thu tới

Xem thêm : Chiến tranh lạnh: Khái niệm – Tính chất – Diễn biến và Hậu quả

Với áo mơ phai dệt lá vàng”

(Xuân Diệu)

Và khi phân tích bài thơ Thu điếu sẽ thấy Nguyễn Khuyến cũng thế. Tuy nhiên lá vàng mà ông khắc họa lại chứa đựng cả một nỗi niềm. “Đưa vèo” đấy là một chuyển động nhanh và đầy dứt khoát. Từ “vèo” không chỉ gợi được sự chuyển động mà còn gợi được hình dáng của vật thể chuyển động – mỏng, dẹt, nhẹ. Âm thanh ấy gợi được cái sự yên tĩnh tuyệt đối.

Thế nhưng, để sở hữu thể lắng nghe được âm thanh ấy hẳn Nguyễn Khuyến phải là một người tinh tế. Sau này, Trần Đăng Khoa cũng từng nghe được âm thanh của chiếc lá rơi “Tiếng rơi rất khẽ/ Như thể rơi nghiêng”. Nhưng không dừng ở đó, chiếc lá “đưa vèo” còn gợi ra sự thay đổi của thời thế cục diện đất nước. Tất cả diễn ra quá nhanh.

Và trước sự chảy trôi, sự thay đổi ấy, ông chỉ có thể ngậm ngùi bất lực mà đồng ý chấp thuận. Từ cái nhìn toàn diện chuyển sang cái nhìn cận cảnh. Ở hai câu thực đó, Nguyễn Khuyến chuyển sang nhìn điểm, rõ ràng. Ở hai câu thực là một bức tranh thu với sắc xanh hài hòa cùng sắc vàng. Màu xanh của sóng nước là phông nền để nổi bật cho màu vàng của lá thu. Gió đưa, sóng gợn, lá bay những chuyển động ấy dường như cũng khẽ hơn để không phá vỡ sự yên tĩnh của thiên nhiên.

Hai câu luận: Không gian tĩnh lặng ngày thu hướng về phía chiều sâu

Không gian từ rộng đến hẹp, tầm nhìn cũng thay đổi từ khái quát đến cận cảnh và giờ đây tầm nhìn ấy hướng lên trời xanh

“Tầng mây lơ lửng trời xanh ngắt

Ngõ trúc quanh co khách vắng teo”

Cái vắng lạnh của ngày thu đã lan tỏa khắp đất trời. Từ láy “lơ lửng” đã diễn tả thành công cái trạng thái nửa như muốn trôi nửa như còn đang luyến tiếc điều gì đó của những đám mây. Điều đó khiến ta có cảm tưởng đám mây như đang đứng yên. “Trời xanh ngắt” cũng được xem là một hình ảnh đặc trưng của ngày thu. Màu xanh dường như đã đạt đến cực độ. Sự kết hợp ấy đã khiến cho khung trời như cao hơn nữa rộng hơn. Không gian cũng vì thế mà được mở rộng ra đến vô cùng.

Từ cái nhìn hướng lên trên, thi nhân nhanh chóng chuyển xuống mặt đất để thấy “Ngõ trúc quanh co khách vắng teo”. Đường làng Bắc Bộ với những bụi tre bụi trúc nối tiếp nhau hiện lên. Khi phân tích bài thơ Thu điếu sẽ thấy con người được nhắc đến thông qua hình ảnh “khách vắng teo”. Không gian chìm vào sự im vắng. Chờ người nhưng người nào đến. Nguyễn Khuyến đang mong chờ điều gì chăng?

Hai câu kết: Sự hòa hợp của con người với thiên nhiên trời thu

Đến hai câu kết nhân vật trữ tình mới hiện ra rõ nét

“Tựa gối buông cần lâu chẳng được

Cá đâu đớp động dưới chân bèo”

Tư thế của nhân vật trữ tình là tư thế dáng vẻ của một ông câu “tựa gối buông cần”. HÌnh ảnh một ông già ngồi câu cá gợi ra một sự thanh cao, thoát tục, nhàn nhã. Thế nhưng sự nhàn nhã ấy chợt bị khuấy động. Mọi thứ diễn ra “lâu chẳng được”, chỉ trong một thời gian ngắn. Tấm lòng ấy dường như chỉ yên tĩnh trong vài phút ngắn ngủi. Thời gian này tương xứng với cái “khẽ đưa vèo” của lá vàng ở câu thơ trên.

Dường như thoáng một chút hờn dỗi bởi sự yên tĩnh bị cắt ngang. Nguyên nhân dẫn đến sự việc xao động ấy chính âm thanh “đớp động”. “Đâu” có thể được hiểu là từ phủ định cũng luôn tồn tại thể là đại từ phiếm chỉ. Trong dòng thơ này, ta nên hiểu “đâu” là đại từ phiếm chỉ. Tiếng cá vang lên từ nơi nào không xác định được. Một thanh âm mơ hồ từ nơi xa vắng nào vang lên lại khuấy động cả một mặt hồ tĩnh lặng và khuấy động tâm hồn thi nhân.

Phân tích bài thơ Thu điếu thì có thể thấy, ý của bài thơ là nói về việc đi câu nhưng dường như đi câu khi đối chiếu với Nguyễn Khuyến chỉ là cái cớ. Một chiếc cớ để ông thu vào tầm mắt cảnh thiên nhiên đất trời vào thu. Một chiếc cớ để ông có những giây phút tĩnh tại suy nghĩ về thời cuộc. Đó là lí do mà đi câu nhưng tâm hồn của ông không giành riêng cho việc câu cá. Dùng hình ảnh ông câu nhưng trong bài Thu điếu con người lại hiện ra đầy tâm sự không như hình ảnh ông câu trong bài Ngư nhàn của Không Lộ thiền sư

“Vạn lý thanh giang, vạn lý thiên,

Nhất thôn tang giá, nhất thôn yên.

Ngư ông thuỵ trước, vô nhân hoán,

Quá ngọ tỉnh lai, tuyết mãn thuyền.”

(Ngư nhàn – Không Lộ thiền sư)

Dù có vẻ thanh nhàn nhưng thực ra tâm hồn ông không yên tĩnh thanh “nhàn” như Nguyễn Bỉnh Khiêm, mà ông luôn hướng về đất nước về nhân dân như Nguyễn Trãi – nhàn thân nhưng không nhàn tâm. Nên một âm thanh nhỏ của ngoại cảnh cũng tác động mạnh mẽ đến Nguyễn Khuyến như vậy.

Phân tích bài thơ Thu điếu sẽ thấy từ cái nhìn hướng ngoại, chủ thể trữ tình đã hướng về trong nhìn vào tâm tư của mình để rồi mọi thứ vỡ òa ra trong một khoảnh khắc. hai câu kết tác giả lại một lần nữa sử dụng thành công nghệ thuật và thẩm mỹ lấy động tả tĩnh. Lấy cái động của việc vật để diễn tả cái tĩnh của không gian đồng thời cũng thấy được cái động của tâm hồn. Xa lánh chốn lao xao quyền quý và cao sang nhưng vẫn nặng lòng với đất nước.

Phân tích bài thơ Câu cá ngày thu của Nguyễn Khuyến

Nhìn nhận và đánh giá về nghệ thuật và thẩm mỹ khi phân tích bài thơ Thu điếu lớp 11

Phân tích bài thơ Thu điếu, ta thấy tác phẩm đã thể hiện được sự cảm nhận đầy tinh tế của Nguyễn Khuyến về ngày thu. Thành công của bài thơ tới từ sự đóng góp rất lớn của nghệ thuật và thẩm mỹ. Nguyễn Khuyến đã vận dụng tinh tế phép đối cũng như các văn pháp nghệ thuật và thẩm mỹ trung đại như lấy động tả tĩnh. Những hình ảnh quen thuộc của đồng quê Bắc Bộ cứ thế mà đi vào trong thơ một cách thật đẹp, mộc mạc nhưng không kém phần tinh tế. Ngoài ra, Nguyễn Khuyến còn tài tình trong việc sử dụng vần “eo”. Tuy đây là một tử vận nhưng qua cách dùng của Nguyễn Khuyến lại mang đến những hiệu quả nghệ thuật và thẩm mỹ bất ngờ cho bài thơ.

Kết bài: Bài thơ khép lại và để lại ấn tượng cho tất cả những người đọc về cái “điệu xanh” của không gian. Nhưng thông qua đó, điều người đọc trân quý hơn đấy là nỗi niềm của ông giành riêng cho đất nước. Một nỗi buồn kín mít nhưng theo gió thu man mác khắp cả bài thơ.

Dàn ý phân tích bài thơ Thu điếu (Câu cá ngày thu)

Với dàn ý phân tích bài thơ Thu điếu – Dàn ý phân tích bài thơ Câu cá ngày thu sau đây sẽ giúp cho bạn có cái nhìn tổng quan hơn về nội dung nội dung bài viết.

Mở bài phân tích bài thơ Thu điếu của Nguyễn Khuyến

• Giới thiệu nét tiêu biểu về nhà thơ Nguyễn Khuyến: một tác giả dựa dẫm thâm thúy của tư tưởng Nho giáo. Tác phẩm của Nguyễn Khuyến thường về đạo đức con người, về thiên nhiên… Ông lui về ở ẩn khi thấy thực tại rối ren.
• Đôi nét tiêu biểu về bài thơ Thu điếu (Câu cá ngày thu): Thuộc chùm 3 bài thơ ngày thu của ông được sáng tác trong hoàn cảnh tác giả lui về ở ẩn.
• Có thể đi từ đề tài ngày thu trong văn học, từ đó dẫn dắt đến chủ đề nội dung bài viết.

Thân bài phân tích bài thơ Thu điếu của Nguyễn Khuyến

• Sự rung động của tâm hồn thi sĩ trước ngày thu (2 câu đề).
• Những hình ảnh bình dị mộc mạc của làng quê vào thu (2 câu thực).
• Không gian ngày thu hướng về phía chiều sâu trong khoảnh khắc thu sang (2 câu luận).
• Sự hòa hợp giữa con người với thiên nhiên trời thu (2 câu kết).

Kết bài phân tích bài thơ Câu cá ngày thu của Nguyễn Khuyến

• Nhấn mạnh vấn đề lại những nét tiêu biểu về nội dung cũng như nghệ thuật và thẩm mỹ của bài thơ.
• Câu cá ngày thu là bài thơ đã mang đến cho tất cả những người đọc những xúc cảm sâu lắng về một tâm hồn yêu nước thầm kín đầy thiết tha.
• Giãi bày những suy nghĩ cùng cảm nhận của mình khi phân tích bài thơ Thu điếu của Nguyễn Khuyến.

Nhận xét về nghệ thuật và thẩm mỹ khi phân tích bài thơ Câu cá ngày thu

• Với những nét chấm phá của Đường thi qua văn pháp thủy mặc, bức tranh phong cảnh ngày thu làng quê Bắc bộ hiện lên thật bình dị, thật nhẹ nhàng và trong trẻo. Một vẻ đẹp thi trung hữu họa…
• Nguyễn Khuyến sử dụng thành công nghệ thuật và thẩm mỹ đối tài tình.
• Tác giả sử dụng nghệ thuật và thẩm mỹ lấy động tả tĩnh đầy tinh tế.
• Sử dụng từ láy điêu luyện cùng cách gieo vần “eo”.

Như vậy phân tích bài thơ Thu điếu, ta thấy cảnh sắc trời thu của làng quê Việt Nam hiện lên trong thơ Nguyễn Khuyến bằng những gam màu đậm nhạt, với những nét vẽ xa gần đầy gợi cảm và tinh tế. Tình yêu thiên nhiên, yêu ngày thu đấy là tấm lòng tha thiết với quê nhà đất nước của tác giả. Hy vọng những kiến thức trong nội dung bài viết đã cung cấp cho bạn những ý văn hay về chủ đề phân tích bài thơ Thu điếu – phân tích bài thơ Câu cá ngày thu. Chúc bạn luôn học tập tốt!.

Xem thêm

• Phân tích bài thơ Thương vợ của Tú Xương – Văn học 11
• Phân tích bài thơ Chiều tối của Hồ Chí Minh – Ngữ Văn 11
• Nét cổ điển và tân tiến trong Chiều tối của Hồ Chí Minh – Ngữ Văn 11
• Cảm nhận về bài thơ Vội vàng của Xuân Diệu – Top 1 nội dung bài viết hay nhất!

Tu khoa lien quan:

• mở bài thu điếu
• bài thơ thu điếu lớp 11
• giới thiệu bài thơ câu cá ngày thu
• phân tích cảnh thu qua bài câu cá ngày thu
• cảm nhận của em về bài thơ câu cá ngày thu
• cảm nhận về bức tranh thu trong câu cá ngày thu
• vẻ đẹp của tâm hồn nhà thơ qua câu cá ngày thu

Nguồn: https://bankstore.vn
Danh mục: Giáo Dục