Tác phẩm Bên kia sông Đuống của Hoàng Cầm: Phân tích – Tóm tắt và Soạn bài

Bên kia sông Đuống như một lời thơ đầy xúc cảm của một người con tha thiết yêu quê nhà. Đó đây là tấm lòng nhớ thương, là tình cảm vơi đầy, là dạt dào nỗi nhớ trong về mảnh đất nền chôn rau cắt rốn của mình. Cùng \ tìm hiểu, cảm nhân, phân tích và soạn bài Bên kia sông Đuống của nhà thơ Hoàng Cẩm qua nội dung bài viết sau này nhé!

Bên Kia Sông Đuống. Thơ Hoàng Cầm.

Bài thơ Bên kia sông Đuống ra đời năm 1948. Sông Đuống còn gọi là sông Thiên Đức, là một nhánh của sông Hồng nối với sông Tỉnh Thái Bình, chia tỉnh Thành Phố Bắc Ninh ra làm hai phần. Quê nhà, gia đình Hoàng Cầm ở bờ nam sông Đuống. Khi giặc Pháp chiếm nam phần Thành Phố Bắc Ninh thì Hoàng Cầm đang công tác ở Việt Bắc. Một đêm thời điểm giữa tháng 4 – 1948, nghe tin giặc đánh phá quê nhà mình, ông xúc động và ngay đêm ấy viết bài Bên kia sông Đuống.

Giới thiệu về nhà thơ Hoàng Cầm và tác phẩm Bên kia sông Đuống

Quê nhà vốn là đề tài quen thuộc trong thi ca nhạc họa, đó cũng là ngọn nguồn cảm xúc đã cho chúng ta biết bao thi tự tạo ra những kiệt tác bất hủ. Có biết bao thi sĩ đã dành tâm huyết cả đời cho một đề tài hoặc một miền quê, và để rồi được đền đáp bằng biết bao tác phẩm lưu danh tên tuổi. Bên kia sông Đuống và một miền quê Kinh Bắc thơ mộng đã đi vào thơ của Hoàng Cầm cũng tương tư như vậy…

Bạn đang xem: Tác phẩm Bên kia sông Đuống của Hoàng Cầm: Phân tích – Tóm tắt và Soạn bài

Nhà thơ Hoàng Cầm tên thật là Bùi Tằng Việt – chính cái tên của tác giả đã gợi đến nỗi niềm nhớ thương và gắn bó với tuổi thơ. Phúc Tằng và Việt Yên vốn là cái tên của quê nhà nội ngoại Hoàng Cầu nơi miền quê quan họ Kinh Bắc. Có lẽ cũng chính cái tên này đã khiến người thi nhân có một sự gắn bó khó tả với mảnh đất nền ấy!

Nhà thơ Hoàng Cầm là cây đàn trữ tình trong nền thơ tiến bộ. Các tác phẩm của ông mang hơi hướng nhẹ nhàng, giàu xúc cảm. Bên kia sống Đuống được ra đời trong hoàn cảnh khi quê nhà quan họ của ông bị rơi vào tay giặc Pháp. Những nhớ thương đau đáu, những xót xa vô tận lúc biết quê nhà chìm trong khói lửa của kẻ thù khiến nhờ thơ nặng trĩu tâm hồn. Những dòng thơ ra đời một cách tự nhiên từ chính những cảm xúc ấy…

Từ tên tác phẩm “Bên kia sông Đuống” cũng gợi nhắc đến hoàn cảnh của tác phẩm khi ra đời. Đó là lúc nhà thơ Hoàng Cầm đứng ở bên này sông – nơi của tự do mà tâm hồn hướng về quê nhà – mảnh đất nền hiện nay đang bị quân giặc cắt cứ chiếm đóng. Một dòng sông đôi bờ phù sa – mà giờ đây đôi bờ xa rời.

Phân tích tác phẩm Bên kia sông Đuống để thấy được tấm lòng nhà thơ

Khi phân tích soạn bài Bên kia sống Đuống, tất cả chúng ta sẽ thấy từng dòng cảm xúc cứ hiện ra, vơi đầy như chính cõi lòng của thi nhân khi hướng về mảnh đất nền yêu dấu của mình. Lắng lòng biết bao nhiêu…

“Em ơi buồn làm chi

Anh đưa em về sông Đuống”

Đại từ phiếm chỉ “em” được nhà thơ sử dụng thật tự nhiên và tinh tế biết bao. Chỉ đôi lời thơ nhẹ nhàng mà nghe sao lắng sâu đến vậy. Phải chăng việc sử dụng đại từ “em” cũng chỉ là cái cớ để thi nhân bộc lộ nỗi lòng mình một cách thật tâm nhất. Lời yên ủi ấy thực chất chỉ ra hoàn niệm của Hoàng Cầm. Trong những hồi ức ấy, hình ảnh dòng sông Đuống hiện lên thật quen thuộc

Một bờ cát dài phằng lì với cái dáng nghiêng nghiêng thật quen thuộc. Bên kia sống Đuống được khơi nguồn và mở ra bằng chính những cảm xúc mãnh liệt cùng trí tưởng tượng phong phú. Cái dáng nghiêng nghiêng ấy là một sáng tạo độc đáo đấy ấn tượng trong thẩm mỹ và làm đẹp thơ ca của Hoàng Cầm. Không gian và thời gian, ám ảnh mãi không thôi.

Một hành trình dài dài trong tâm tưởng được mở ra với biết bao hình ảnh chân thực. Dòng sông hiện lên trong niềm nhớ của nhà thơ thật đẹp xiết bao với đôi bờ kì ảo, với sắc sáng trắng tinh khôi “một dòng lấp lánh”. Ở bên kia sông Đuống – là bên này và bên kia – xen kẽ nhau trong sự hiện hữu kí ức của nhà thơ về khoảng chừng cách không thể nào vượt qua.

Trong tâm trí của của người đọc bỗng hiện lên một dòng sông thơ mộng của ánh sáng. Đó cũng đây là hình ảnh thân quen về một quê nhà yên bình, no ấm và trù phú. Kinh Bắc, Luy Lâu vốn là cái nôi văn hóa truyền thống nhiều năm của vùng đồng bằng Bắc Bộ, là quê nhà của những bức tranh Đông Hồ nổi tiếng, là xứ sở của trống đồng Đại Bái… Hơi thở của từng câu thơ hiện lên bằng thắc mắc âm vang đầy nhức nhối.

“Sao xót xa như rụng bàn tay” hình ảnh so sánh đã cụ thể hóa nỗi đau của tác giả như chính một phần cơ thể mình bị chia cắt vậy. Sao không xót xa được khi quê nhà chôn rau cắt rốn của mình đang ngập trong khói đạn. Với âm hưởng day dứt cùng với thắc mắc tu từ như một dấu ấn dai dẳng trong tâm tưởng của chủ thể trữ tình trong đoạn thơ Bên kia sông Đuống.

Soạn bài Bên kia sông Đuống qua việc phân tích hồi tưởng quá khứ của nhà thơ

“Bên kia Sông Đuống…

…Những chuyện muôn đời không nói năng”

Nhà thơ gọi quê nhà bằng ba tiếng nghe thật thân thương “quê nhà ta”. Trong tiếng gọi trìu mến ấy, có cái gì vừa nhớ nhung lại vừa đau đớn. Ta nhớ những tranh Đông Hồ – nơi hồn dân tộc bản địa được thổi vào từ ngàn xưa, ta nhớ những trang giấy điệp nơi các nghệ nhân xưa gửi gắm tâm hồn vào trong từng bức vẽ.

“Ngùn ngụt lửa hung tàn” hình ảnh thật dữ dội gây ấn tượng thâm thúy trong tâm trí người đọc. Không chỉ tạm dừng ở đó, cùng với nỗi nhớ thương và trí tưởng tượng đa chiều, những hình ảnh cuộc chiến tranh tàn phá quê nhà cứ hiện lên như một dòng tâm tưởng chạy mãi không thôi với ruộng khô, nhà cháy, con người chia li…

Xem thêm : Cảm nhận về nhân vật ông Sáu trong đoạn trích Chiếc lược ngà – Ngữ Văn 9

“Mẹ con đàn lợn trong tranh

Chia lìa đôi ngả…”

Mượn những hình ảnh trong tranh để diễn tả những hình ảnh thật ngoài đời, thi nhân Hoàng Cầm đã làm lay động những tình cảm sâu xa của con người vốn gắn bó máu thịt với văn hóa truyền thống truyền thống ngàn xưa. Chưa dừng lại ở đó, những mái đình cổ kính, những hội hè đình đám của miền quê Kinh Bắc xưa thể hiện khát vọng của cuộc sống. Vậy mà, những yên bình ấy đã biết thành tan vỡ “Thời điểm này đi đâu về đâu…”

Trong nỗi nhớ của thi nhân, hình ảnh quê nhà còn hiện lên với những cô gái quan họ dệt lụa dăng tơ. Những người dân phụ nữ của chịu thương chịu khó, tảo tần mưa nắng, tình tứ và duyên dáng biết bao. Câu thơ cuối đoạn, Hoàng Cầm đã so sánh nụ cười của những khuôn mặt búp sen với “ngày thu tỏa nắng” – quả thật là một hình ảnh đẹp đầy gợi cảm của thi phẩm Bên kia sống Đuống. Thế nhưng những hình ảnh đẹp này, nay cũng đi đâu về đâu…?

“Có con cò trắng bay vùn vụt…

Đường trơn mưa nặng mái đầu bạc phơ”

Những con cò trắng được lồng vào hình ảnh người mẹ sớm khuya thật cụ thể và thâm thúy biết mấy. Trong hoàn cảnh mưa bom bão đạn, đó không phải là con cò bay lả bay la trong yên ả, mà là những chú cò “vùn vụt” bên dòng sông Đuống giữa khói lửa cuộc chiến tranh. Người mẹ hiện lên thật bi thương ảm đạm “lòng đói dạ sầu”, bước cao thấp run rẩy trong mưa lạnh đường trơn.

Hàng loạt những câu thơ mang sức nặng của tất cả một tấm lòng. Giữa cái hiện thực đau buồn ấy, người thi nhân bỗng nhớ về không khí náo nức rộn ràng của xứ sở quan họ trong những ngày liên hoan tiệc tùng. Những hình ảnh thật đỗi xúc động

“Ai về bên kia sông Đuống

Cho ta gửi tấm the đen

…

Chuông chùa vắng nay người ở đâu”

Nhà thơ Hoàng Cầm như vẽ lên trước mắt người đọc những hình ảnh quen thuộc nên thơ giàu giá trị văn hóa truyền thống tinh thần của con người Kinh Bắc. Với những mái đình cổ kính, là tấm the đen, là chùa Bút Tháp, núi Thiên Thai. Có thể thấy, nhà thơ đã dùng những nét vỡ tinh tế và tài hoa nhất lúc nói đến sự việc yên bình sự vui tươi rộn ràng của quê nhà quan họ trước lúc bị quân thù giày xéo.

“Đã có đất này chép tội

Tất cả chúng ta không biết nguôi hờn”

Lòng uất hận căm thù của nhà thơ với lũ giặc đã kết tinh trong hai câu thơ trên. Quê nhà đã ghi dấu những tội ác của quân thù và những người dân dân Kinh Bắc sẽ không còn chịu cúi đầu, cũng không nguôi hận giữa cái khói lửa lan tràn ấy.

Phân tích tác phẩm Bên kia sông Đuống để thấy được niềm hi vọng của nhà thơ

Sau những kí ức tươi đẹp về làng quê yên bình, những đau đớn căm hờn khi quê nhà bị tàn phá, nhà thơ Hoàng Cầu đã vẽ lên một tương lai tươi sáng đầy hi vọng về chiến thắng qua những hình ảnh cụ thể và gợi nhiều liên tưởng

“Hé một cánh liếp

Xem thêm : Debut là gì? Những thuật ngữ liên quan và Ý nghĩa của debut

Con về đây bốn phía tường che…”

Thi nhân Hoàng Cẩm đã diễn tả cảnh quân nhân về làng, được sự phủ quanh bảo vệ của người dân Kinh Bắc. Dưới sự chỉ huy của cách mệnh, nhân dân quan họ đã vùng lên chiến đấu và tấn công kẻ thù. Nhịp điệu tươi vui rộn ràng phía bên trên bỗng chuyển sang sự uất hận căm thù lũ giặc.

“Quân nhân bên sông đã trở về…

Hờn ta cùng với đất này lâu hơn”

Với những hình ảnh đắt giá “trại giặc run trong sương” “dao lóe” “gậy lùa” đã miêu tả biết bao sự dữ dội của cuộc kháng chiến, đồng thời cũng ngợi ca tình thần quật cường can đảm của những người dân dân quan họ Kinh Bắc, của những em, những mẹ anh hùng… Bên kia sông Đuống đã vùng lên đấu tranh với kẻ thù xâm lược, đã đi theo hàng phố Cách mệnh.

“À ơi…cha con chết trận từ lâu

Con càng khôn lớn càng sâu mối thù…”

Đó là truyền thống cách mệnh của biết bao gia đình Kinh Bắc nói riêng, của người dân Việt Nam nói chung. Sự hi sinh anh dũng của người cha, sự tiếp nối vùng lên của đứa bé từ trong câu hát à ơi đã cho thấy sự uất hận, sự mãnh liệt khi đối chiếu với kẻ thù. Đó không chỉ là tiếng thơ, là tiếng nói của những người dân dân Kinh Bắc xưa trong cuộc chiến tranh bom đạn, mà còn là một những tâm tư của tác giả Hoàng Cầm, là nỗi xót xa căm phẫn quân thù của người con Kinh Bắc đang nhớ thương quê nhà.

“Em ơi đừng hát nữa…

Mẹ ơi đừng khóc nữa…”

Động từ “đừng” thể hiện sự đau đớn và xót xa biết bao. Bên kia sông Đuống ấy là biết bao âm thanh, là biết bao cảnh tượng xen kẽ trong tâm trí nhà thơ. Là những nuối tiếc nhớ nhung, là những nỗi sầu day dứt, là nỗi căm hờn lũ giặc bạo tàn đã khiến quê nhà chìm trong biển lửa mưa bom. Đoạn thơ cuối đây là những hi vọng được cụ thể hóa bằng những biện pháp tu từ so sánh và ẩn dụ

“Vì nắng sắp lên rồi…

Bao nhiêu nỗi đời”

Chân trời của Cách mệnh, của việc vùng lên quật cường gan góc, của việc trung kiên ý chí đã thổi vào từng câu thơ. Bên kia sông Đuống với hình ảnh “cuồn cuộn trôi” thể hiện sự gấp gáp, sự khẩn trương của tinh thần đấu tranh quân thù. Sông Đuống lúc này đã trở thành một người anh hùng của dân tộc bản địa “Để nó cuốn phăng ra bể…”. Bên kia sông Đuống đã tận mắt chứng kiến bao nhiêu nước mắt, đã ghi lại bao nhiêu máu và mồ hôi, bao nhiêu bóng tối u buồn. Giờ đây, dưới ngòi bút thẩm mỹ và làm đẹp ẩn dụ, dòng sông Đuống sẽ hiện lên đấu tranh anh dũng với quân thù.

Sáu câu thơ cuối là những lời tâm tình nhỏ nhẹ. Bên kia sông Đuống kết thúc với hình ảnh những cô gái quan họ tình tứ mặc yếm hồng để đi trẩy hội. Hình ảnh ấn tượng nhất đọng lại trong tâm tưởng người đọc đây là nụ cười mê ánh sáng đầy xuân xanh của niềm tin và hi vọng, của việc thành công của cuộc kháng chiến, của thắng lợi với đường lối của Cách mệnh.

“Anh lại tìm em” nghe sao thân thương quá đỗi như vậy. Em ở đây không chỉ là riêng một cô gái cụ thể, mà còn là một những kí ức tươi đẹp, những hồi ức yên bình về mảnh đất nền Kinh Bắc xưa. Ngày xuân sẽ về trong ước mơ hòa bình, với việc tưng bừng rộn rã của liên hoan tiệc tùng. Hình tượng trữ tình “em” hiện lên mang vẻ đẹp lung linh của ánh sáng rực rỡ.

Có thể thấy, bên kia sông Đuống là bài thơ ngập tràn những xúc cảm của thi nhân Hoàng Cầm, là tình yêu quê nhà mãnh liệt, là nỗi nhớ thương vơi đầy ở bên này sông Đuống. Trái tim của nhà thơ đã hòa vào nhịp thở của dòng sông Đuống với những cảm xúc tự nhiên nhất, với những nhịp đập vui buồn, căm phẫn cùng nỗi đau của quê nhà, mơ ước tin tưởng về ngày mai chiến thắng. Bên kia sông Đuống mãi là tiếng thơ âm vang của nhịp sống Kinh Bắc hôm nay và mãi về sau.

Bên kia sông Đuống đã trở thành biểu tưởng của niềm tin và ước vọng. Sự thành công của tác phẩm đầu tiên phải nhắc tới tình cảm thật tâm tha thiết của thi nhân Hoàng Cầm với xứ quan họ quê nhà. Chưa dừng lại ở đó, là việc tinh tế, thâm thúy mà đầy tài hoa trong ngòi bút của tác giả với việc sử dụng hàng loạt hình ảnh chân thực cũng như tưởng tượng, các biện pháp tu từ so sánh, nhân hóa và ẩn dụ.

Không chỉ tạm dừng ở đó, âm điệu thơ gợi cảm, lúc vui tươi rộn ràng, khi lại đầy phẫn uất cùng với việc sử dụng từ ngữ đặc sắc và sinh động, lời thơ tha thiết… Tác phẩm Bên kia sông Đuống của Hoàng Cầm đã được nhạc sĩ Giáp Văn Thạch phổ nhạc thành ca khúc rất quen thuộc về quê nhà Kinh Bắc.

Bài thơ Bên kia sông Đuống được ra đời năm 1948 với những nỗi nhớ của nhà thơ về nơi chôn rau cắt rốn của mình. Bài thơ viết về quê nhà quan họ mà dư âm của nó lan tỏa tới trái tim của mỗi con người Việt Nam, đó đây là tình yêu đất nước dân tộc bản địa. Nói theo cách, bên kia sông Đuống là kiệt tác của Hoàng Cầm nói riêng, của nền thi ca nói chung với cội nguồn là hình ảnh đất nước. Qua những tóm tắt, soạn bài và phân tích phía bên trên về tác phẩm Bên kia sông Đuống, Dinhnghia.vn hi vọng đã đưa tới cho bạn cái nhìn chân thực nhất về tác phẩm Bên kia sông Đuống của Hoàng Cầm!

Nguồn: https://bankstore.vn
Danh mục: Giáo Dục